فصل اول
معرفی واحدهای کارخانه
مقدمه:
صنعت لوازم خانگی یکی از بزرگترین و پرقدمت ترین زیرشاخه ترین صنایع میباشد. این صنعت با پیدایش زندگی شهرنشینی بوجود آمد و با رشد و توسعه شهرها و فرهنگ شهر نشینی نیز توسعه یافت. به عبارت دیگر این صنعت مانند اکثر صنایع در رفاه و آسایش و همچنین بهتر زیستن بشر به طور مستقیم نقش دارد.
در ایران نیز صنعت لوازم خانگی بعد از گذشت چندین سال از ورود این محصولات به کشورمان، به صورت کارخانه های مونتاژ بوجود آمد. با سعی و تلاش چندین ساله این شرکتها به خودکفایی رسیدند و به تولید زیر مونتاژها پرداختند تا امروز که اکثر شرکتهای تولید لوازم خانگی در کشورمان کوچک و کسب تجربه و دانش فنی لازم پا به عرصه تولید لوازم خانگی گذاشتند. از جمله این شرکت ها شرکت آبسال است که در سال 1335 با نام «شرکت سهامی لعاب ایران» تاسیس گردید و شروع به تولید محصولات لعابی نظیر بشقاب و کاسه و قوری لعابی نمود. تولید این محصولات تا سال 1343 ادامه یافت و به دنبال طرح توسعه کارخانه و تغییر ساخت تولید ظروف آشپزخانه، از این سال به بعد با تولید اجاق گاز رومیزی و سپس اجاز گاز فردار در زمینه لوازم خانگی به رقابت با دیگر شرکتهای داخلی تولید کننده پرداخت. پس از آن اضافه شدن ظرفیت تولید و اجرا طرحهای توسعه، هر ساله بر تنوع محصولات کارخانه افزوده شد و با تولید محصولاتی نظیر بخاری گاز سوز، آبگرمکنهای گازی، اجاق گاز ، کولر آبی و بخاری های نفتی دودکش دار و تشعشتی مادون قرمز و درسالهای اخیر با تولید ماشینهای لباسشویی و کولر پرتابل تمام پلاستیکی در زمره بهترین و معتبرترین شرکتهای تولیدی لوازم خانگی ایران قرار گرفت.
به دنبال موفقیتهای چشم گیر شرکت درزمینه تولید محصولات خانگی که بسیاری از آنها به دریافت مهر استاندارد نیز نائل آمدند و همچنین افزایش سرمایه وتولید در سال 1345 به «شرکت انیورسال (سهامی خاص) » تغییر نام داد که د رسال 1355 به «شرکت انیورسال (سهامی عام)» و در سال 1362 به نام فعلی یعنی «شرکت آبسال (سهامی عام)» تغییر نام یافت.
حال شرکت با 500 نفر پرسنل حدود چهار دهه است که به فعالیت خود ادامه میدهد. نکته بازی که به چشم می خورد این است که در طی سالیان درازی که از فعالیت شرکت می گذرد، محصولات آن همواره از نظر کیفیت در حد استاندارد عرضه شده است و در سطح کشور به عنوان پیشرو در استاندارد کردن محصولات شناخته شده است. به طوری که درسالهای اخیر این شرکت موفق به اخذ گواهینامه ISO 9002 گردیده و در شرف اخذ گواهینامه CE برای صادرات اروپا میباشد. بخشی از محصولات شرکت به کشورهای حوزه خلیج فارس، ترکیه و کشورهای افریقایی صادرمی شود که این بازاریابی از طریق شرکت در نمایشگاههای منطقه ای انجام پذیرفته است و چندین بار به عنوان شرمت نمونه در بین تولید کنندگان لوازم خانگی شناخته شده است.
وسعت کارخانه بالغ بر 15000 مترمربع میباشد و شعبه دیگر آن واقع در شهر صنعتی کاوه، در شهرستان ساوه با وسعتی تقریبا 10 برابر، مراحل تولید لباسشویی را انجام میدهد. محصولات تولیدی این شعبه دارای دو نوع دو تایمره 5 کیلویی AD536 و AD738 میباشد. البته قسمت عمده ای از قطعات ریز فلزی آن درتهران تولید میشود. در ضمن محصولات تولیدی در ساوه برای انبار به تهران انتقال و از آنجا به دست مشتریان می رسد.
معرفی واحدهای کارخانه
بخشهای اداری:
در این بخشها کارهای اداری مربوط به شرکت انجام میشود. معمولاً بخشهای اداری نیز مانند بخشهای خدماتی با بخشهای تولیدی یا به طور مستقیم ارتباط دارند، یا به طور غیرمستقیم. از بخشهایی که در ارتباط غیرمستقیم با بخشهای تولید هستند می توان اموو مالی ، امور استخدام، امور فروش، اموربازرگانی و امور سهام را نام برد.
توضیح در مورد فعالیتهای این بخشها به دلیل واضح بودن آنها ضروری نمی باشد.
از بخشهایی که در ارتباط مستقیم بابخشهای تولیدی هستند میتوان قسمتهای نگهداری و تعمیرات، آزمایشگاه، فنی، کنترل کیفیت ، انبار، تولید اولیه و برنامه ریزی تولید را نام برد که سه قسمت آخر یعنی انبار و تولید اولیه و برنامه ریزی تولید زیرنظر مدیر تولید فعالیت می کنند.
نگهداری و تعمیرات:
دراین قسمت کارهای مربوط به نگهداری و تعمیرات دستگاه های کارخانه انجام میشود. این عملیاتها اکثرا شامل تعمیرات مکانیکی و تعمیرات برقی دستگاه ها میباشد که بعد از خرابی و از کار افتادن دستگاه ها انجام می گردد و هیچ برنامه پیشگیرانه نگهداری و تعمیرات برای جلوگیری از بروز خرابیها وجود ندارد. در ضمن این قسمت علاوه بر کار تعمیر ماشین آلات و تجهیزات به تعمیر قطعات معیوب برخی از محصولات به عنوان خدمات بعد از فروش می پردازد.
کنترل کیفیت: این قسمت علاوه بر این که مسئول بازرسی و کنترل اقلام خریداری شده توسط شرکت و اعلام پذیرش یا رد آنهاست، مسئول کنترل کیفیت محصولات تولیدی و کنترل فرایند تولید در راستای رسیدن به کیفیت بهینه میباشد. با توجه به مسئولیتهای این قسمت واحدهای زیر مجموعه این قسمت عبارتند از:
کنترل سالن تولید: برای اعمال کنترل کیفیت در این سالن به این صورت عمل میشود که بازرسان کنترل کیفیت این سالن به فاصله زمانی نیم ساعت روی ماشینها حاضر شده و چند قطعه تولیدی ماشین را به لحاظ کیفی و کمی با نقشه فنی قطعه که به همراه دستور کار روی ماشین نصب شده است مقایسه می کنند و درصورت هرگونه مغایرت از ادامه تولید جلوگیری می کنند. هربازرس در پایان هرروز در فرمی که در صفحه بعد امده است شرح کارهای خود را به مدیر کنترل کیفیت تحویل میدهد. دراین فرم اینکه در ساعات معین، وضعیت هر ماشین چگونه بوده است و در صورت جلوگیری از تولید، علت آن چه بوده است. اطلاعات این فرم بعد از ثبت در کامپیوتر در تهیه گزارشات مختلف استفاده میشود. البته قطعاتی که حساس بوده و برای محصول حیاتی میباشد. به طور صددرصد بازرسی میشوند که اوج این کنترلها در بخش سری سازی انجام می گردد. از جمله این قطعات میتوان توپی بغل پروانه را نام برد.
کنترل مواد اولیه: در این واحد اقلام وردی شرکت مورد بازرسی و تایید قرار می گیرند.
اولیه یک روش بازرسی و آزمایش برای اقلام ورودی موجود میباشد که با توجه به شرکت تأمین کننده و شرایط قرارداد منعقد شده بین دو شرکت تعریف می شود.
به طور کلی میتوان این روشها را به صورت زیر برشمرد:
برای کنترل مواد و اقلام ورودی از جداول نمونه گیری میله ای استفاده میشود. مقدار AQL در قرارداد ذکر می گردد. سپس با توجه به آن، تعداد نمونه ها تعیین میشود و کار نمونه گیری و بازرسی آنها انجام میشود. درصورتی که تعداد خرابی ها در نمونه کمتر از مقدار تعیین شده باشد، محموله پذیرفته میشود و در غیر این صورت با توجه به نیاز خط تولید به مواد مورد نیاز یا شرایط تأمین کننده از لحاظ انحصاری بودن و شرایط دیگر ممکن است قراردادهای مشروط با تأمین کننده تنظیم شود به این ترتیب که با دعوت از کارشناسان شرکت تأمین کننده تبصره هایی به قرارداد اضافه میشود و یا اینکه محموله به طور کلی رد می گردد.
کنترل سالن مونتاژ: در سالن مونتاژ کنترل روی محصول نهایی انجام میشود. به این ترتیب که روی خط اصلی مونتاژ ایستگاههای بازرسی طراحی شده است که در این ایستگاهها محصول از لحاظ مختلف به صورت کمی و کیفی مورد آزمایش و تست کامل قرار میگیرد هر ایستگاه کنترل روی خط مونتاژ دارای عملکردهای مخصوص به خود میباشد و محصول را از لحاظ مشخصه ای خاص مورد بازرسی قرار میدهد. در این قسمت روزانه فرمهایی پر میشود که تعداد نقصهای مختلف را تعیین میکند. مدیر کیفیت در صورت مشاهده تعداد زیاد از یک نقص خاص در مورد آن نقص با قسمتهای مرتبط مشورت و هماهنگی های لازم را به عمل میآورد تا آن نقص برطرف گردد.
کنترل رنگ و لعاب: در این قسمت نیز کنترل قطعات ورودی مانند سایر اقلام ورودی صورت میگیرد. در مورد محصولات خروجی در این قسمت قطعات توسط بازرسان، کنترل میشود. کار کنترل در قسمت خروجی کوره و در حالیکه قطعات روی تسمه نقاله هستند انجام میشود. این بازرسی به صورت صد درصد روی قطعات انجام میگیرد.
آزمایشگاه: دراین قسمت که شامل آزمایشگاههای فیزیک و شیمی می شود، آزمایشهای شیمیایی و فیزیکی روی قطعات و مواد خریداری شده انجام می گردد. همچنین درآزمایشگاه شیمی، آزمایشهایی برای رسیدن به ترکیب رنگهای بهتر انجام می گردد. در آزمایشگاه فیزیک نیز محصولات از لحاظ بازدهی انرژی مورد بررسی قرار می گیرند.
دفتر فنی: دراین قسمت تکنولوژی ساخت قطعات تعیین میشود و قالبهای مورد نیاز برای تولید این قطعات طراحی شده و دستور ساخت آنها به سالن قالب سازی داده می گردد. دستور تعمیر قالبها نیز در این دفتر صادر میشود. ضمناً دراین قسمت تعیین میگردد که روی هر کدام محصول نیز انجام میشود یعنی برای محصولات، قطعات جدید یا پیشرفته تری طراحی میشود. این قسمت ارتباط تنگاتنگی با دفتر برنامه ریزی دارد، زیرا ارائه برنامه تولید بدون هماهنگی با اطلاعات این قسمت امکان پذیر نمی باشد.
انبار: در این شرکت انبارها زیر نظر مدیریت تولید می باشند، زیرا یکی از وظایف این بخش کنترل موجودیهای شرکت میباشد. به طور کلی انبارهای شرکت شامل : انبار مواد اولیه، انبار قطعات نیمه ساخته، انبار قطعات خریدنی، انبارقالبها و انبار محصول نهایی میباشد.
انبار مواد اولیه: به دلیل وجود مشکل کمبود فضا در شرکت. چون شرکت در داخل شهر قراردارد و امکان در نظر گرفتن فضایی برای توسعه کارخانه نیست، این انبار در محوطه باز و در پشت سالن تولید قراردارد. البته شرکت برای رفع این مشکل درصدد احداث انبارهایی درخارج از شرکت و در نقاط دیگر تهران می باشد. در انبار مواد اولیه انواع ورق های مورد نیاز ، لوله ، کویل برق و موادی از این قبیل نگهداری میشود. بدلیل روباز بودن انبار متاسفانه از مواد اولیه زنگ زده و از بین می روند.
انبار قطعات نیمه ساخته: این انبار در بین سه سالن تولید، مونتاژ و رنگ و لعاب قرار دارد و قطعاتی که لازم است مدتی منتظر عمل بعدی قرار گیرند یا منتظر مونتاژ یا رنگ هستند در این محل نگهداری میشوند. این انبار به صورت پالت های فلزی میباشد و قطعات به تفکی در آن قرار دارند.
انبار قطعات خریدنی: این انبار به دلیل این که اکثر قطعات خریدنی برای سالن مونتاژ مصرف می گردد، در پشت این سالن قرار دارد و کلیه قطعاتی که از خارج ازشرکت خریداری میشود وارد این انبار می گردد. از قطعات ورودی این انبار میتوان به الکتروموتور، شناور، پمپ آب و … اشاره کرد.
انبار قالب: در این انبار انواع قالبها، جیگ و فیکسچرها نگهداری میشود. این انبار در کنار سالن تولید قرار دارد وبه صورت چند طبقه استقرار یافته است.
انبار محصول نهایی: محصولات نهایی از جمله انواع کولر ها و بخاری ها و لباسشویی ها دراین انبار نگهداری میشوند. محل این انبار در انتهای خط مونتاژ قرار دارد. همچنین یک درب خروجی برای بارگیری و ارسال این محصولات به نمایندگیها جهت ارائه به مشتریان وجود دارد.
دفتر برنامه ریزی تولید: همانطور که از اسم این دفتر پیداست، کار برنامه ریزی و کنترل موجودی، هماهنگی بین قسمتها به خصوص سایر قسمتها با سالن مونتاژ (به دلیل گلوگاه بودن این سالن)، محاسبه تشویقی کارکنان و زمان سنجی کارها را برعهده دارد. خود کار برنامه ریزی نیز شامل نوشتن دستور کارها، برنامه ریزی هفتگی به وسیله رسم نمودارگانت، جداسازی دستور کارها و ارسال هر کدام به قسمت مربوطه (البته در مورد سالن تولید این کار استثناء به عهده دفتر تولید اولیه میباشد که بعداً با وظایف این قسمت بیشترآشنا خواهیم شد)، آمار تولید روزانه ، آمار توقفات، آمار خرابی قالبها، جمع آوری و ثبت دستورکار های ارسالی میباشد. همانطور که در نمودار جریان داده، درصحفه بعد دیده می شود، حجم کار در این بخش بسیارزیاد میباشد. برای توضیح هر چه بهتر روند وظیاف این بخش به تشریح چگونگی برنامه ریزی از ابتدا میپردازیم.
آب، کلید کروز، یاتاقان و انواع پیچ و مهره و شیلنگ نیز از انبار وارد این قسمت میشود. این قسمت دارای یک خط اصلی مونتاژ و چندین خط فرعی می باشد، که بجز یکی از خطوط فرعی که برای مونتاژ حلزونی، پایه یاتاقانها و پروانه به کاری می رود بقیه آنها برای عملیات تعمیری، بعد از هر ایستگاه کنترل کیفیت قرار گرفته اند. در این خطوط بعد ازرفع عیب، محصول دوباره به خط مونتاژ اصلی باز می گردد. در خط مونتاژ اصلی که به صورت ایستگاههای کاری بالانس شده است، قطعات بر حسب ترتیبی خاص با استفاده از پیچ و مهره مخصوص هر مرحله و آچارهای بادی ودستی روی هم مونتاژ میشوند. در حین مونتاژ روی خط اصلی در ایستگاههای بازرسی محصولات کنترل کیفیت میشوند. در نهایت نیز یک کنترل نهایی (بازرسی صد در صد) روی تمامی محصولات انجام میشود. در نهایت محصول مونتاژ شده، بعد از اتصال برچسبهای مختلف بسته بندی شده و در سالن مجاور سالن مونتاژ انبار میشود. نمونه ای از این برچسبها در صفحه بعد آورده شده است. این محصول بعد از مدتی توسط نمایندگیهای متعدد شرکت در سطح کشور پخش می گردد.