فصل اول
روزنامه نگاری و گزارش نویسی
روزنامه و (چاپ لترپرس (چاپ حروفی))
وضعیت روزنامه در سال 70 از نظر چاپ و پیش از چاپ، زمین و ساختمان سازمان و سیستم مالی و اداری پرسنل، تیراژ تعداد صفحات، کیفیت چاپ.
امکانات پیش از چاپ روزنامه در سال 70 امکانات حروفچینی و صفحه‌بندی سرب بوده است و امکانات چاپ، محدود به یک دستگاه چاپ رول‌لترپرس 8 صفحه سیاه و سفید. روشن است با حروفچینی و صفحه‌بندی سرب و چاپ لترپرس کیفیت چاپ چه بوده است. در سال 84 از نظر چاپ، روزنامه دارای دستگاه چاپی است که 8 صفحه روزنامه چهار رنگ رو و چهار رنگ زیر و هر ساعت 30 هزار تیراژ و با کیفیت بسیار بالا چاپ می‌کند. تا پایان سال 83، چهار رنگ رو و سه رنگ زیر داشتیم و با گذشت ده سال از عمر دستگاه، افت کیفیت وجود داشت که در اوایل سال 83 در قالب یک قرارداد، یک یونیت به سیستم اضافه شد و سیستم قبلی هم (اور) شد که تا ده سال آینده مشکلی برای چاپ نخواهیم داشت و سیستم پیش از چاپ روزنامه یکی از کارآمدترین سیستم‌های پیش از چاپ در روزنامه‌هاست که مجموعه امکانات دستیابی به اخبار و اطلاعات و انتقال با سرعت بالا را میسر کرده است.
تیراژ روزنامه در تاریخ 10/7/70 بین 15 تا 17 هزار در نوسان بوده است. صفحات به تعداد 8 صفحه سیاه و سفید چاپ می شده است.
صنعت چاپ مهمترین فاکتور در به وجود آمدن روزنامه و روزنامه نویسی است. این صنعت بسیار دیر به ایران رسید. گرچه از قبل ایرانیان از وجود آن اطلاع داشتند. دستگاه چاپ حروفی اول بار به همت عباس میرزا نائب السطنه در عهد سلطنت فتحعلی شاه قاجار به ایران آمد.
در زمان های قدیم روزنامه به معنی دفتریادداشت و گزارشهای روزانه به کار می رفت. "کاغذ اخبار " نامی بود که برای روزنامه به معنی معمول و رایج کنونی بکار برده شد
بود newspaper این کلمه ترجمه اولین روزنامه ابتدا در تهران توسط دولت و برای استفاده دربار منتشر شد.
قدیمی ترین سندی که در مورد روزنامه های فارسی در دست است، تاریخ 1252
هجری (1836م.) را دارد. روزنامه دیگری که توسط میرزا صالح شیرازی منتشر می شد به تاریخ 1253 ه.ق (اول ماه مه 1837) بود. این رونامه بدون نام و نشان بود و پس از چندی موقوف شد. در سال سوم سلطنت ناصرالدین شاه به دستور میرزا تقی خان امیرکبیر و تحت نظر او روزنامه ای به نام "روزنامه وقایع اتفاقیه" در تهران دایر گردید. این روزنامه هفته ای یک بار و در چهار تا هشت صفحه چاپ می شد.
اولین شماره آن به تاریخ پنجم ربیع الثانی سال 1267 ه.ق. است. در آن ابتدا اخبار دارالخلافه از شکار شاه و دیدو باردیدهای او از موسسات و اشخاص درباری و اعطای القاب و عناوین و صدور فرامین و حوادث شهری و بعد وقایع شهرهای دیگر و مختصری از اخبار کشورهای خارجه و در صفحه آخر یکی دو ستون به اعلانات دولتی و خصوصی اختصاص داده می شد. وقایع اتفاقیه تا ده سال با همین نام منتشر می شد اما از شماره 472 (پنجم صفر 1277 ه.ق.) به اسم روزنامه دولت علیه ایران" درآمد و تصاویری بر آن افزوده شد. این نخستین روزنامه مصور ایران بود. این روزنامه تا شماره 668 (هفتم شوال 1287 ه.ق.) به طور غیرمرتب منتشر و از آن پس تعطیل شد.
یکی دیگر از روزنامه های تهران "روزنامه علمیه دولت علیه ایران" بود که به سه زبان فارسی، عربی و فرانسوی منتشر می شد. اولین شماره آن تاریخ 1280 ه.ق را دارد و در مدت هفت سال 53 شماره از آن درآمد.
آشنایی با روزنامه نگاری : آشنایی با روزنامه نگاری برای توفیق کارشناس روابط عمومی از اهمیت‌ویژه‌ای برخوردار است. این ویژگی او را در کار خبرسازی و ایجاد ارتباط مطلوب با رسانه‌ها که از وظایف‌اساسی روابط عمومی است، توانمند می‌سازد.
قدرت نویسندگی کارشناس روابط عمومی برای توفیق بیشتر در امور، نیازمند توان نویسندگی شایان‌توجهی است; چراکه نوشتن، بخش عمده‌ای از وقت کارشناس روابط عمومی را به خود اختصاص‌می‌دهد. تهیه و تنظیم متون مختلف نظیر: متون مصاحبه، سخنرانی، مقاله، گزارش، تصویر نامه، آگهی،اطلاعیه، خبر، شرح عکس و ... توسط کارشناس روابط عمومی، اهمیت این ویژگی را روشنتر می‌سازد.
کارشناس روابط عمومی را باید هنرمندی دانست که از هنرهای هفتگانه شامل: شعر، موسیقی، تأتر،نقاشی، مجسمه‌سازی و نویسندگی نهایت استفاده را برای اقناع مخاطب می‌کند و در این بین نویسندگی‌از برجستگی بسیاری برخوردار است. البته توانایی نویسندگی صرفٹ داشتن قلم مناسب نیست بلکه‌آشنایی با اصول علمی نگارش و گزارش می‌باشد.
گوش دادن مؤثر و همدلی کارشناس روابط عمومی برای رسیدن به تفاهم با دیگران بایستی از دوتوانمندی مهم "گوش دادن مؤثر" و ایجاد "همدلی" بهره‌مند باشد تا از این طریق، ضمن فراهم آوردن‌زمینه آگاهی از دیدگاههای مخاطب یا ارباب رجوع، وارد دنیای او شود و سازمان را از نگاه او بنگرد. این‌باعث یک تعریف جدید از روابط عمومی می‌گردد. در این تعریف، روابط عمومی وسیله تفسیر سازمان‌از نگاه مردم است و جریان اطلاع‌رسانی از درون سازمان به بیرون، بطور عمده، جای خود را به جریان‌اطلاع‌رسانی از بیرون به درون سازمان می‌دهد.
ایمان به حقانیت مخاطب این ویژگی بسیار حساس و مهم، باعث می‌شود که احترام به مردم و عقایدآنان، کارشناس را وامدار مردم سازد و او را از انحرافات رفتاری در حرفه خود در خصوص مخاطبان دورسازد. همچنین او را در موضع پاسخگویی قرار می‌دهد تا همواره پاسخگوی انتظارات افکار عمومی‌باشد.
٭ تعریف مطبوعات :
مطبوعات جمع مؤنث سالم کلمه مطبوع و ریشه آن طبع است . طبع در لغت مترادف با چاپ می باشد . مطبوعات دارای دو مفهوم عام و خاص می باشد .
معنای عام :
هر نوع نوشته ای که به چاپ رسیده باشد این مفهوم عام هر نوع کتاب ، جزوه ، مقاله و به طور کلی هر نوشتاری را شامل می شود . از دیدگاه تاریخی در قوانین قدیمی تر معنای عام مطبوعات مورد توجه قانون گزار بوده است . مثلا در قانون مطبوعات 1286 کتاب و اعلانات در شمار مطبوعاتی تلقی می شده است .
معنای خاص :
عبارت است از نشریاتی که به طور منظم و با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف در زمینه های گوناگون سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، ورزشی ، هنری ، فنی ، نظامی و نظایر این ها با کسب مجوز از هیئت نظارت منتشر می گردد . براساس تعریف فوق مطبوعات در معنای خاص باید سه رکن داشته باشد :
1 . انتشار به طور منظم و مستمر 2 . داشتن نام ثابت
3 . داشتن مجوز انتشار
٭ تعریف حقوق مطبوعات :
حقوق مطبوعات به مجموعه قواعدی اطلاق می گردد که حاکم بر چاپ ، انتشار و توضیح مطالبی است که از طریق نشریه خطاب آن به عموم جامعه باشد یا به عبارت دیگر حقوق مطبوعات مجموعه قوانین و مقررات حاکم بر انتقال اطلاعات از طریق نشریات می باشد .
شباهت حقوق مطبوعات و ارتباطات :
در هر دو آنها انتقال اطلاعات وجود دارد .
تفاوت حقوق مطبوعات و ارتباطات :
در حقوق ارتباط انتقال ارتباطات با وسایل گوناگون چون تلویزیون ، رادیو ، اما در حقوق مطبوعات منحصر به نشریات است .
٭ رسالت مطبوعات :
رسالت که مطبوعات در نظام جمهوری اسلامی ایران بر عهده دارند عبارت است از :
1 . روشن ساختن افکار عمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم در زمینه های گوناگون فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی ، دینی ، ورزشی و غیره . . . مطبوعات باید رسالت خود را در یک یا چند زمینه فوق الذکر در جهت بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم انجام دهند .
2 . پیشبرد اهدافی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بیان شده است . در مقدمه قانون اساسی آمده است که وسایل ارتباط جمعی و مطبوعات باید در جهت روند تکاملی
انقلاب اسلامی و اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرد و در این زمینه از برخورد سالم اندیشه های متفاوت بهره جوید و از اشاعه و ترویج خصلت های تخریبی و ضد انقلابی جدا پرهیز نماید . از جمله اهدافی که در اصل دوم قانون اساسی بیان شده و مطبوعات باید در جهت تحقق آن تلاش نمایند عبارتند از :
الف . کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا .
ب . نقش هرگونه ستمگری و ستم کشی و سلطه گیری و سلطه پذیری و گسترش قسم و عدل اسلامی ، استقلال سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و همبستگی ملی .
ج . تلاش در جهت رشد فضایل انسانی براساس ایمان و تقوا و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی .
د . تقویت روح بررسی و ابتکار در زمینه های علمی و فنی .
و . رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه .
ی . نزد کامل استعمار و محو هرگونه استبداد و خود کامگی و انحصار طلبی .
ن . توسعه و تحکیم برادری اسلامی .
3 . تلاش برای نفیء مرز بندی های کاذب و تفرقه انگیز و قرار ندادن اقشار مختلف جامعه در مقابل یکدیگر مانند دسته بندی مردم براساس نژاد ، زبان ، رسوم و سنن محلی .
4 . مبارزه با مظاهر فرهنگی استعمار نظیر اسراف ، تدبیر ، تجملات ، تشریفات ، اشاعه فحشا و تجمل پرستی و ترویج و تبلیغ فرهنگ اصیل اسلامی و گسترش فضایل اخلاقی .
٭ حقوق قانونی مطبوعات :
مطبوعات حق دارد نظرات ، انتقادات سازنده ، پیشنهادها ، توضیحات مردم و مسئولین را با رعایت موازین اسلامی و مصالح جامعه درج به اطلاع عموم برساند . انتقال سازنده باید دارای منطق صحیح و استدلال بوده و به دور از توهین ، تحقیر و تخریب باشد . لذا اولین حقی که از لحاظ قانونی برای مطبوعات متصور می باشد آزادی انتشار مطالب می باشد اما این آزادی بدون حد و مرز نمی باشد و با وجود دو فاکتور محدود می گردد :
1 . مصالح اجتماعی 2 . موازین جامعه
به این ترتیب وقتی مطبوعات در انتشار مطالب آزاد باشند هیچ مقام دولتی و غیر دولتی حق ندارد برای چاپ مطالب یا مقاله ای درصدد اعمال فشار بر مطبوعات بر آید و یا از چاپ مطلب یا مقاله مطبوعاتی جلوگیری نماید . دومین حق این است که مطبوعات در کسب اخبار داخلی و خارجی به منظور افزایش آگاهی عمومی و حفظ مصالح جامعه آزاد می باشند پس به این ترتیب آزادی در انتشار مطالب و کسب اخبار و اطلاعات داخلی و خارجی از حقوق قانونی مطبوعات محسوب می گردد .
٭ حدود مطبوعات :
مطبوعات جزء در موارد اختلال به مبانی و احکام اسلامی و حقوق عمومی و خصوصی که به شرح زیر مشخص می شود آزاد هستند :
1 . نشر مطالب الحاوی ( منحرف کننده ) و مخالف موازین اسلامی و ترویج مطالبی که
براساس جمهوری اسلامی لطمه وارد کند . اساس و پایه های جمهوری اسلامی ایران در اصل دو قانون اساسی عبارتند از :
الف . ایمان به خدای یکتا و اختصاص حاکمیت و تشریع ( قانون گزاری ) به او ( خدا ) و لزوم تسلیم در برابر افراد .
ب . وحی الهی و نقش بنیادین آن در بیان قوانین .
ج . مواد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی آن به سوی خدا .
د . عدل خدا در خلقت و تشریح .
ه . امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلامی .
2 . اشاعه فحشا و انتشار عکسها و تصاویر مطالب خلاف عفت عمومی .
3 . تبلیغ و ترویج ، اسراف و تبذیر .