گزارش کارآموزی تولید قند و شکر در کارخانه قند آبکوه

تاریخچه کارخانه قند:

مقدمات تاسیس کارخانه قند آبکوه در سال 1313 شروع و سفارش ساخت ماشین آلات و نصب و راه اندازی و به ظرفیت 350ton/day به شرکت اشکوراچکسلواکی داده شده و ساختمانها اعم از صنعتی و اداری و کوی کارکنان بوسیله شرکت تستاپ ساخته شده است.

ساخت زمین کارخانه در بدو تاسیس 27 هکتار بود که توسعه های بعد به 60 هکتار افزایش یافت و اولین بهره برداری کارخانه در سال 1315 با مصرف 12375 تن چغندر شروع و در دومین بهره برداری در سال 1316 با مصرف 22659 تن چغندر بوده است. چون موقعیت کارخانه برای چغندرکاری مناسب تشخیص داده شد امکان تولید چغندر پیش از ظرفیت 350 تن برای هر روز بهره برداری وجود داشته است.

طرح افزایش ظرفیت از 350 به 650 تن تهیه و توسط شرکت اشکورا در سال 1317 انجام شد. کارخانه در این ظرفیت دارای دیفوزیون نوع باطری و ساتراسیون بصورت مرحله ای بوده و چهار کوره بخار ذغال سنگی هر یک به ظرفیت 6 تن بخار در ساخت و 2 توربین بخار هر کدام به قدرت 560 kw با 3000 دور نیروی مورد نیاز بهره برداری را تامین می کرد.

در سال 1345 ظرفیت کارخانه از 650 تن به 1600 تن چغندر در شبانه روز افزایش یافت. در این توسعه قسمت خام کارخانه قدیم جمع آوری و فقط قسمت تبخیر آن حفظ شده است.

کلیه ماشین آلات بجز دیفیوزیون RT انگلیسی و شرکت کریک مسئول نصب و راه اندازی آن بوده است. در سال 1349 آستان قدس سهام کارخانه را از سازمان گسترش خریداری نمود. شرکت قند رضوی توسط شرکت اوکماس ظرفیت کارخانه را از 1600 تن به 2500 تن چغندر در شبانه روز افزایش داده است و شرکت اوکماس با نصب 4 مخزن ذخیره و شربت غلیظ به حجم 16800 m3 و نصب یک دستگاه بدنه تغلیظ شربت ذخیره و یک دستگاه بدنه تبخیر و یک دستگاه کوره بخار و پرس و تفاله و با استفاده از ضریب اطمینان اکثر دستگاههای موجود در کارخانه و افزایش دور اقدام به افزایش ظرفیت کارخانه به 2500 تن چغندر تا مرحله شربت غلیظ در شبانه روز نموده است. در بهره برداری سال 84 تعداد کارکنان دائم به 126 نفر و کارگران موقت 588 نفر بوده اند.

مقدمه

سابقه تاریخی: ریشه لغوی شکر به کلمه ساکارا مربوط می شود که در زبان سانسکریت به گیاه نیشکر و شیره شیرین آن اطلاق می شده است. شکر غالبا از دو گیاه نیشکر (cane) و چغندر قند (sugar beet) بدست می آید ولی سابقه کشت نیشکر بسیار طولانی بوده و به چند هزار سال قبل از میلاد در جزایر جنوب شرق آسیا و بنگال هند برمی گردد در حالی که سابقه کشت چغندر طولانی نیست.

در ایران، در قرن اول هجری تولید شکر از نیشکر در خوزستان معمول بوده و کارگاه های متعدد شکر سازی در آن منطقه وجود داشته است. نیشکر در اواخر قرن اول هجری از ایران به مصر و از آنجا به طرابلس و در نیمه اول قرن دوم به اسپانیا و سایر مناطقی که در آن زمان زیر سلطه مسلمین بود، منتقل می شود. مهاجرت صنعت گران ایرانی به خصوص تولیدکنندگان خوزستانی شکر به مناطق مذکور موجب توسعه تولید شکر از نیشکر در آن نواحی گردید، به طوری که پس از مدتی شکر سفید مصری رقیبی برای شکر و قند پارس شد. در اواخر قرن چهارم هجری ( دهم میلادی) نیشکر از اسپانیا به جزایر سیسیل ایتالیا راه یافت.

در سال 1570 میلادی اولین کارگاه تصفیه شکر خام حاصل از نیشکر در اروپا تاسیس شد. در سال 1747 اندریاس مارگراف (Andreas Marggraf) شیمیدان آلمانی به وجود شکر در چغندر قند پی برد. وی پس از قطعه قطعه کردن و خشک کردن چغندر قند از آن پودر تهیه کرده و پودر را در الکل جوشاند و پس از صاف کردن، در طی چند روز در محلول صاف شده بلورهای شکر بدست آورد در سال 1803 اولین کارخانه تولید شکر از چغندر قند در شهر کونرن (Cunern) در کشور اروپایی پروس در آن زمان شروع به کارکرد. در سال 1811 بنژامین دلسرت (Benjamin Delssert)  نخستین کله قند ساخت کارخانه قند سازی خود در فرانسه به ناپلئون اول ارائه داد.

ایران علی رغم سابقه تاریخی درخشان در تولید قند و شکر سال های سال در این زمینه دچار رکورد شد . در سال 1274 هجری شمسی با راه اندازی اولین کارخانه تولید قند و شکر از چغندر قند در منطقه کهریزک تحرک مجددی در این راستا به وجود آمد، این کارخانه با همکاری یک شرکت بلژیکی تأسیس شد و موجب متداول شدن کشت چغندر قند گردید. اما متاسفانه کارخانه مذکور در سال 1278 هجری شمسی به علت سیاستهای دولت روسیه که قسمت قند صادراتی خود به ایران را کاهش داده بود تعطیل شد. احتمال دارد که در آن زمان بروز شایعات عوام فریبانه در میان مردم در مورد مصرف قند نیز در این رویداد موثر بوده است. گرچه در سال 1309 هجری شمسی کارخانه کهریزک بازسازی و مجددا راه اندازی شد ولی ادامه کار آن دیری نپایید. از حدود سال 1811 به تدریج کارخانه های قند در مناطق مختلف ایران تأسیس شدند به طوری که هم اکنون حدود 34 کارخانه از چغندر قند و 5 کارخانه از نیشکر کار تولید قند و شکر را انجام می دهند.

عمده ترین کشورهای تولید کننده شکر در دنیا در سال 99-1998 برزیل، هندوستان، چین، آمریکا، تایلند، استرالیا، فرانسه، آلمان و کوبا بوده اند، در این سال حدود 129 میلیون تن قند و شکر تولید شده که حدود 71.5 درصد آن از نیشکر و 28.5 درصد از چغندر قند بدست آمده است. در سال های اخیر به تدریج از میزان تولید شکر از چغندر قند کاسته شده و به مقدار تولید شکر از نیشکر افزوده می شود. آمار نشان می دهد که حدود 27 میلیون هکتار زمین زراعی در 120 کشور ، نیشکر و چغندر قند مصرفی صنایع قند و شکر را در جهان تأمین می کنند، از این 120 کشور در 38 کشور چغندر قند و در 73 کشور کشت نیشکر ودر 9 کشور از جمله ایران هم کشت چغندر قند و هم کشت نیشکر معمول است چغندر قند و نیشکر مصرفی حدود 2586 کارخانه قند و شکر با تلاش بیش از 28 میلیون کشاورز تامین می شود از کارخانه های مذکور 886 کارخانه از چغندر قند و حدود 1700 کارخانه از نیشکر به عنوان مواد اولیه استفاده می کنند. در این کارخانه ها بیش از دو میلیون نفر نیروی انسانی مشغول به کار هستند و فروش سالانه به محصولات کارخانه ای مورد اشاره به بیش از 70 میلیارد دلار می رسد. حدود 138 کشور از جمله ایران جزء وارد کنندگان شکر محسوب می شوند. متوسط مصرف سرانه قند و شکر در جهان حدود 20 کیلوگرم می باشد.

در ایران در سال 1378 هجری شمسی سطح زیر کشت چغندر قند حدود 186 هزار هکتار و سطح زیر کشت نیشکر حدود 26 هزار هکتار بوده است ، متوسط تولید در هکتار بوده است. متوسط تولید در هکتار چغندر قند 28.8 تن بوده که در مقایسه با کشورهای پیشرفته چندان مطلوب نیست در بعضی کشورها به بالاتر از 60 تن در هکتار می رسد متوسط تولید در هکتار نیشکر نیز حدود 85 تن در هکتار گزارش شده است. مصرف سالانه قند و شکر در ایران به بیش از یک میلیون و هشتصد هزار تن می رسد که با مصرف سرانه حدود 27 کیلوگرم در مقایسه با متوسط مصرف سرانه در جهان بالاست. کارخانه های ایران اغلب حدود نیمی از قند و شکر مصرفی را تولید می کند و بقیه از طریق واردات شکر تأمین می شود. واردات شکر به صورت شکر خام و شکر سفید صورت می گیرد. هزینه تمام شده در هر کیلو شکر در ایران در سال 1978 بیش از 3400 ریال تخمین زده شده در حالی که در همین سال نرخ جهان شکر خام هر تن حدود 152 دلار و شکر سفید حدود 275 دلار بود.

- نقش شکر در تغذیه انسان:

شکر امروزه به عنوان یکی از مواد غذایی مهم در جیره غذایی روزانه افراد مطرح است و در تأمین انرژی مورد نیاز بدن نقش تعیین کننده ای دارد. قیمت نسبتا ارزان شکر در مقایسه با مقدار کالری که ایجاد می کند این کالا را به یک منبع اساسی برای رفع نیاز انرژی در جوامع فقیر مبدل ساخته است اگر هزینه ای را که برای خرید آن مقدار از مواد غذایی معمول که پس از مصرف هزار کالری انرژی در بدن ایجاد می کنند با شکر مقایسه نماییم ، می توان نتیجه گیری کرد که هزار کالری انرژی حاصل از شکر ارزانتر است. در جوامع پیشرفته صنعتی که غالبا به علت کم تحرکی با مشکل چاقی مواجه اند سعی می شود که مصرف شیرین کننده های مصنوعی فاقد کالری یا کم کالری مانند ساخارین (saccharin) سیکلامات (cyclamate) آسپارتام (aspartame) و موارد مشابه آنها به عنوان جانشین و رقیبی برای شکر در تغذیه انسان معمول شوند، اما هنوز شکر حرف اول را در میان شیرین کننده های مصرفی انسان دارد. گرچه زیانهایی برای مصرف شکر در تغذیه انسان مطرح می سازند، اما گمان نمی رود که در صورت متعادل این شیرین کننده طبیعی زیانی، در حد شیرین کننده های مصنوعی در برداشته باشند.

دستورالعملهای عمومی

به منظور رسیدن به نتایج صحیح و دقیق آزمایشگاهی ، رعایت بعضی نکات ضرروری به شرح زیر توصیه می گردد.

1-وسایل آزمایشگاهی اعم از پی پت ،بالن حجمی ،پورت و غیره از نظر صحت حجم مورد آزمایش قرار گیرد و در صورت نیاز مجدداً کالیبره شوند.

2-محلول های آزمایشگاهی باید مورد آزمایش قرار گیرد و در صورت نیاز فاکتور آن ها تعیین گردد. وزن مخصوص محلول های مورد نیاز را می توان به وسیله پیکنومتر دردمای 20 تعیین نمود.

3- دستگاه های پلاریمتر ، رفرکتومتر ، متر ، خاکسترسنج و سایر دستگاههای مشابه باید طبق کاتالوگ دستگاه کالیبره شوند.

یادآوری :

پلاریمتر تنها ساکارز را نشان نمی دهد ، بلکه کلیه موادی که دارای کربن های نامتقارن هستند نظیر سایر قندها و قسمت عمده اسیدهای آمینه را نشان می دهد بنابراین پلاریزاسیون به معنی درصد ساکارز نمی باشد . چون مقدار اسیدهای آمینه چغندر نسبتاً کم است بنابراین تأثیر آن روی پلاریمتر قابل اهمیت نمی باشد . لیکن چنانچه به هر دلیلی رافینوز و یا قندانورت و یا سایر قندها در محلول زیاد باشد اثر آن می تواند قابل توجه باشد (12) (15) (16)

4- دمای محیط آزمایشگاه باید 20  باشد در غیر این صورت از جدول تصحیح دما استفاده شود.

5-ظروف آزمایشگاهی بایستی قبل از استفاده با آب مقطر شستشو داده شوند.

6-در رابطه با کنترل کیفی محصولات صنعتی ،مسائل مربوط به نمونه برداری بسیار مورد توجه می باشد. اطلاعات و راهکارهائی که به طور خلاصه در زیر آمده نکات کلی در مورد نمونه برداری می باشد که رعایت آنها در بدست آوردن نتایج صحیح و مناسب بسیار موثر است .

1-6- مقدار نمونه برداشته شده به اندازه ای باشد که برای همه آزمایش های پیش بینی شده کافی باشد .

2-6- نمونه مورد آزمایش باید میانگین کل جسم مورد آزمون بوده و خصوصیات آن مبین خصوصیات کل جسم (محلوله -بسته) باشد . البته دسترسی به آن سادگی در عمل امکان پذیری نمی باشد. زیرا معمولاً نمونه ای که گرفته می شود نمی تواند معرف مشخصات کامل جسم مورد آزمایش که بعضی مواقع مقدار آن به صدها تن می رسد ، باشد.

3-6 برای نمونه های مایع بایستی شیر نمونه گیری درجایی تعبیه شود که در آنجا ماده مورد آزمایش خوب مخلوط گردد (مثل لوله ها و یا مخازن مجهز به همزن). در مورد مایعات داغ خصوصاً اگر تحت فشار باشند جهت جلوگیری از بروز سانحه و ضایعات بخار بایستی نمونه حتی المقدور بعد از دستگاه سرد کننده گرفته شود .

اگر تحت فشار باشند جهت جلوگیری از بروز سانحه و ضایعات بخار بایستی نمونه حتی المقدور بعد از دستگاه سرد کننده گرفته شود.

7-از تبخیر نمونه تا شروع انجام آزمایش باید جلوگیری به عمل آید و توزین نمونه به سرعت و قبل از تبخیر انجام گیرد .

8-نمونه باید به خوبی مخلوط و هموژنیزه شود (نظیر خلال و گل).

9-چون واحد بعضی از پارامترهای آزمون نظیر رنگ درمحلول متفاوت است لذا نوشتن واحد (به عنوان مثال ،اشتامر و ...) ضروری می باشد .

10-اعداد و ارقام آزمایشگاهی وقتی می تواند دارای ارزش باشد که به وسیله مهندسین به خوبی تفسیر شده و بالافاصله تغییرات لازم در خط تولید اعمال گردد.

11- چنانچه نتیجه آزمایش مغایر با اعداد استاندارد باشد باید آزمایش تکرار شود.

12-توجه شود که یک آزمایشگاه خوب و مجهز با اعداد وارقام صحیح می تواند ظرفیت کارخانه و استحصال و کیفیت محصول را افزایش می دهد. (16)

13-برای تعیین دیژسیون به میکسری (مخلوط کن) نیاز است که دور آن 13000 تا 15000 دور در دقیقه باشد . (9)

14-چنانچه ماده شفاف کننده (نظیر استات سرب) به نمونه اضافه گردد محلول حتماً باید صاف شود.

15-حجم قیفی که نمونه در آن صاف می شود باید به حدی باشد که تمام نمونه در آن جای گیرد .

16-به منظور جلوگیری از تبخیر در قیف لازم است که روی قیف شیشه مدور قرار داده شود .

17-به منظور افزایش سرعت صاف شدن توصیه می گردد که ابتدا خاک فسیل در کاغذ صافی ریخته شود و سپس نمونه مورد نظر به قیف اضافه گردد.در این صورت قطرات اول (حدود 10 تا 20) که دارای کدورت است مجدداً به داخل قیف برگشت داده می شود.

18-در صورتی که 26 گرم نمونه برای انجام آزمایش کافی نباشد می توان نمونه را دو برابر و 52 گرم توزین نمود.

19-هر چه مقدار نمونه توزین شده کمتر باشد خطای آزمایش بیشتر می شود .

عیار سنجی

1-آزمایشهای عیار سنج

*نمونه برداری از چغندرقند:

معمولاً به وسیله دستگاه روپرو (ریپرو)یا بیلچه مکانیکی انجام می گیرد . چنانچه نمونه برداری با دستگاه روپرو انجام گیرد دراین صورت از کامیون از یک قسمت و از تریلی از دو قسمت نمونه برداری می شود . البته نمونه برداری چغندر بوسیله دستگاه روپرو باعث شکسته شدن چغندرهای داخل کامیون می شود و در نتیجه قابلیت نگهداری چغندر کاهش می یابد . لذا توصیه می شود که جهت نمونه برداری از چغندر از بیلچه های مکانیکی استفاده گردد. در ضمن چون عیار چغندرها یکسان نمی باشد هر چه تعداد چغندر نمونه بیشتر باشد ، صحت آزمایش دقیق تر است . Werner معتقد است که به ازای هر 5 تن چغندر باید 10 کیلوگرم (تقریباً 20 چغندر) نمونه برداشته شود.(16)

اشنایدر مقدار چغندر برای تعیین عیار را 20 کیلوگرم پیشنهاد نموده است . (12)

*نمونه برداری از خمیره چغندرقند :

جهت نمونه برداری از خمیره چغندر که توسط اره مخصوص با 3000 دور در دقیقه تهیه شده است . بایستی نمونه خمیر را خوب مخلوط کرد و تکه های درشت چغندر توسط الک سیمی جدا شود . و حدود 200 گرم نمونه خمیر برداشته و سریعاً آزمایش شود . در صورتی که نمونه های مناطق مختلف در آزمایشگاه مرکزی مورد آزمایش قرار گیرد بایستی یک ظرف درب دار از نمونه تهیه شده بلافاصله پر و درب آن را کاملاً بسته در یخچال نگه داری شود . اگر نمونه بایستی بیشتر از دوازده ساعت نگهداری شود تا C 20 زیر صفر فریز گردد. (9)

تعیین درصد قند چغندرقند(عیار)

دستگاهها و وسایل مورد نیاز:

-ترازوی نسبی

-دستگاه مخصوص مخلوط شدن و صاف شدن

-پلاریمتر

-لوله پلاریمتر mm200

- کاغذ پرگامنت

-کاغذ صافی

-قیف

-بشر

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها:

-نمونه خمیره چغندر

-محلول استات سرب با غلظت 25 در هزار

-محلول سولفات آلومینیوم 3% درصد

طرز تهیه محلول استات سرب قلیایی :

برای تهیه استات سرب قلیایی 300 گرم استات سرب متبلور با سه مولکول آب دقیقاً وزن کرده و با 100 گرم اکسید سرب زرد در یک هاون خوب ساییده شود . (این عمل زیر هواکش انجام شود) سپس مخلوط حاصل با C C 1000 آب مقطر در ظرفی دربدار ریخته شود و تکان داده شود . بعد به مدت یک هفته به حال خود گذاشته شود . تا اینکه رنگش سفید و متمایل به قرمز شده و تقریباً تمامی مواد جامد در آن حل شود . محلول حاصل چون کمی کدر است . آن را مدتی در ظرفی در بسته نگه داشته تا مواد معلق آن ته نشین شود .سپس محلول صاف گردد. فیلترات بایستی زلال و بی رنگ باشد تا رنگ کاغذ تربانتین (لاکموس) را آبی و رنگ فنل فتالئین را تغییر ندهد .

وزن مخصوص فیلترات بایستی بین 232/1 و 237/1 گرم در سانتی متر مکعب باشد . در صورتی که مخلوط در حمام آب گرم به مدت چند ساعت حرارت داده شود بدیهی است که سرعت حلالیت اکسید سرب افزایش یافته و از این طریق می توان محلول استات سرب قلیایی را زودتر تهیه کرد . در این روش بایستی مخلوط را در حین حرارت دادن به هم زد. آن را در

ظرف دربسته به مدت یک روز به حال خود گذاشت و سپس صاف نمود. در صورت لزوم قبل از صاف کردن بایستی آب تبخیر شده را به مخلوط اضافه کرد .

طرز تهیه محلول های رقیق شده استات سرب قلیایی :

محلول الف : C C 150 از محلول استات سرب قلیایی با C C 850  آب مقطر مخلوط شود .

محلول ب : C C 25 از محلول استات سرب قلیایی با C C 975 آب مقطر مخلوط شود .

طرز تهیه محلول سولفات آلومینیم 3% درصد :

3گرم سولفات آلومینیم با آب مقطر به حجم C C 1000 رسانده شود.

روش آزمایش :

تعیین عیار چغندر به روش افزایشی از طریق دیژسیون آبکی سرد انجام می شود.

حدود 26 گرم خمیره چغندر باترازوی نسبی توزین شود مقدار استات سرب رقیق (25 درهزار)یا محلول سولفات آلومینیم (3% درصد) لازم به طور اتوماتیک به نسبت وزن خمیره چغندر به آن اضافه می شود سپس بوسیله دستگاه مخصوص ، مخلوط شدن و صاف شدن نمونه انجام می گیرد . پلاریزاسیون نمونه صاف شده به وسیله لوله mm 200 در دستگاه پلاریمتر خوانده و در ثبات ثبت می گردد. (9)

2×عدد خوانده شده در پلاریمتر= عیار چغندر

محاسبات :

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

یادآوری :

در صورتی که ازمحلول سولفات آلومینیوم 3% درصد استفاده شود بایستی از کاغذ صاف S&S شماره 08665/2  یا فیلترmerck  شماره 104613 SSCH استفاده نمود.

2-1- تعیین درصد افت چغندر

دستگاهها و وسایل مورد نیاز :

-دستگاه روپرو با بیلچه مکانیکی

-دستگاه شستشو و قطره گیر چغندر

-دستگاه توزین

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها :

-نمونه چغندر

-آب جهت شستشو

نمونه وارد شده به عیار سنجی توزین می شود و سپس شسته شده و پس از جداشدن برگ ، علف و طوقه از نوار مشبک که دارای فن است عبور کرده تا قطرات آب آن جدا شود و چغندر خشک شده و سپس مجدداً توزین گردد. (9) (7)

= درصد افت چغندر

محاسبات:

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

M1 =وزن چغندر قند قبل از شستشو (kg)

M2 =وزن چغندر قند قبل از شستشو (kg)

انتقال چغندر قند

1-آزمایشهای آب کانال چغندر قند

هنگام انتقال چغندر در کانال به دلیل شکستگی چغندر و یا دمای آب، مقداری از قند چغندر حل می شود و به دلیل شرایط مناسب، میکروار گانیسم ها فعالیت نموده و قند حل شده تبدیل به اسید و گاز شده که نتیجه آن کاهش PH آب کانال است. به منظور کاهش فعالیت میکروار گانیسم ها باید به آب کانال چغندر شیر آهک اضافه گردد تا PH به 10-9 افزایش یابد.

1-2-تعیین PHآب کانال چغندرقند

دستگاهها و وسایل مورد نیاز:

-دستگاه PH متر

-بشر

-ترمومتر

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها:

-نمونه آب کانال چغندر

-محلول بافر با 7= PH

-محلول بافر با 4= PH

طرز تهیه محلول های بافر :

تیترازول محلول بافر را به حجم مشخص شده رسانده یا می توان آن را از بازار بطور آماده تهیه نمود.

روش آزمایش :

PH آب کانال چغندر به روش الکترومتری تعیین می شود.

برای تعیین PH آب کانال چغندر از دستگاه PH متر در دمای

 C 20 استفاده می شود.

2-2- تعیین دمای آب کانال چغندر

دستگاهها و وسایل مورد نیاز:

-ترمومتر

-بشر

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها:

-نمونه آب کانال چغندر

روش آزمایش :

دمای آب کانال بایستی در زمان نمونه برداری از کانال چغندر اندازه گیری شود.

عصاره گیری

1-آزمایش های دیفوزیون

*نمونه برداری خلال :

نمونه برداری از خلال بعد از آسیاب خلال از روی نوار نقاله انجام می شود. درموقع نمونه برداری بایستی از تمام نقاط نوار ،مقداری خلال برداشته و با یکدیگر مخلوط نمود. وزن نمونه بایستی حدود یک کیلوگرم باشد. باید دقت شود تا از خلال های ریز و درشت به طور یکسان نمونه برداری انجام گیرد. پس از اینکه نمونه های خلال کاملاً مخلوط و هم زده شد برای آزمایش مورد استفاده قرار گیرد.

آماده سازی نمونه :

حدود 500 گرم خلال مخلوط شده بوسیله ماشین خردکن به صورت خرده چغندر در آید. از جداشدن عصاره و خمیر بایستی جلوگیری کرد. پس از اینکه خرده چغندرها کاملاً مخلوط شد برای آزمایش آماده می باشد.

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

1-3-آزمایش های خلال چغندر قند

1-1-3-تعیین دیژسیون خلال

دستگاهها و وسایل مورد نیاز :

دستگاهها و وسایل موردنیاز :

-پلاریمتر

-مخلوط کن

-لوله پلاریمتر mm200

-کاغذ پر گامنت

-کاغذ صافی

-قیف

-بشر

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها :

-نمونه خلال خرد شده

-محلول سولفات آلومینیم 3% درصد یا استات سرب رقیق (25 در هزار)

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

2-1-3- تعیین ماده خشک خلال

دستگاهها و وسایل مورد نیاز:

- اتو

- ترازوی دیجیتال

- دسیکاتور

- ظرف توزین

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها:

- نمونه خلال

روش آزمایش:

ماده خشک خلال به روش وزنی (گراویمتری) تعیین می شود.

10 گرم خلال خرد شده چغندر را در یک ظرف توزین که قبلا در اتو c 1050  به وزن ثابت رسیده و توزین شده است، وزن کرده و به طور یکنواخت در ظرف پخش گردد. سپس در دمای c 1050  قرار داده شود. برای خشک کردن تا وزن ثابت، شرایط و زمان مورد نیاز به صورت زیر در نظر گرفته شود:

                   اتوهایی که با هوای داغ کار کنند بین 2 تا 3 ساعت

                   اتوهایی که تحت خلاء کار کنند            حداکثر 4 ساعت

                   اتوهای معمولی                               بین 4 تا 6 ساعت

بعد از خشک کردن در زمان مورد نیاز بایستی در دیسکاتور به مدت 30 دقیقه قرار گیرد و پس از سرد شدن توزین گردد. (9)

محاسبات:

WTS = درصد ماده خشک خلال

M1 = وزن ظرف و نمونه قبل از خشک کردن (gr)

M2 = وزن ظرف و نمونه بعد از خشک کردن (gr)

3-1-3- تعیین PH خلال

دستگاهها و وسایل مورد نیاز:

- PH متر

- مخلوط کن

- ترازو

- بشر

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها:

- نمونه خلال

- آب مقطر

- محلول بافر 7= PH

- محلول بافر 4= PH

روش آزمایش:

PH خلال به روش الکترومتری تعیین می شود.

تقریبا 50 گرم آب مقطر در مخلوط کن ریخته شود و به مدت 1 تا 2 دقیقه مخلوط شود. سپس PH به وسیله دستگاه PH متر اندازه گیری گردد.

PH در چغندرهای تازه و سالم بین 4/6- 3/6 و در چغندرهای پوسیده کمتر از 6 خواهد بود. (9)

4-1-3- تعیین کیفیت خلال

دستگاهها و وسایل مورد نیاز :

-ترازو

-متر

موادمورد نیاز و طرز تهیه آنها :

-نمونه خلال

روش آزمایش :

برای تعیین کیفیت خلال بایستی 100 گرم خلال به گروهها زیر تقسیم و جداگانه توزین گردد:

M1 :وزن خلال هایی که طولشان بیشتر از 5 سانتی متر است .

M2 :وزن خلال هایی که طولشان بین 1و 5 سانتی متر است .

M3 :وزن خلال هایی که طولشان کمتر از 1 سانتی متر است .

طول 100 گرم خلال بدون موس (نرمه) به متر عدد سیلین نامیده می شود که معرف ظرافت و یا سطح خلال است و بستگی به نوع دستگاه دیفوزیون عمودی (برج) عددسیلین بین 8-10 متر می باشد .

عدد سوئدی بیانگر کیفیت خوب خلال است و معیاری است برای عبور شربت از لابه لای خلال ها، هر چه طول یک خلال بیشتر باشد به همان نسبت سطح برش کمتر بوده و کیفیت شربت خام افزایش می یابد . مقدار موس نباید 5% تجاوز نماید. (9)

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

= عدد سوئدی  

= درصد نرمه (موس)

محاسبات :

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

5-1-3- تعیین مارک چغندر قند:

تعریف مارک :

مارک به آن قسمت ازمواد تشکیل دهنده چغندر گویند که درزمان معین و مقدار آب جوش مشخص غیر محلول باشد .

دستگاهها ووسایل موردنیاز :

-اتو

-ترازو آنالیتیک

-دسیکاتور

-کاغذ صافی با منافذ 90-40

-بشرcc 500

-میله شیشه ای

-قیف بوخنر

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها :

-نمونه خلال خردشده

-آب مقطر جوشیده داغ

-استن

-الکل

روش آزمایش :

مارک چغندر به روش گراویمتری تعیین می شود .

25 گرم خلال خردشده چغندر توزین و در بشرcc 400 ریخته و درچهار مرحله و هر بار به مدت 2 دقیقه از آن عصاره گیری شود . بایستی تا حجم cc 400 از آب جوش پر کرده و بعد از ته نشین شدن خلال خردشده ، آب با دقت خالی شود و با کاغذ صافی که منافذ آن باشد و قبلاً دردمای c 1050 قرار داده شود . (9)(11)(15)(16)

و زمان مورد نیاز برای خشک کردن طبق جدول زیر می باشد .

اتوهایی که با هوای داغ کار کنند بین 2 تا 3 ساعت

اتوهایی که تحت خلأ کار کنند   حداکثر 4 ساعت

اتوهای معمولی  بین 4 تا 6 ساعت

پس از زمان مورد نیاز ، کاغذ صافی به مدت 30 دقیقه در دسیکاتور سرد و سپس توزین گردد.

محاسبات:

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

wmk =درصد مارک چغندر

M1 =وزن کاغذ صافی همراه با مارک بعد از خشک شدن (gr)

M0 = وزن کاغذ صافی خشک (gr)

 یادآوری :

درصد مارک چغندر بستگی به شرایط اقلیمی و نوع چغندر دارد. معمولاً در شرایط عادی بین 4 تا 5%

6-1-3- تعیین قند انورت چغندر قند

دستگاههای و وسایل موردنیاز :

-پلاریمتر

-ترازو

-حمام آب گرم

-مخلوط کن

-لوله پلاریمتر mm 200

-بورت

-ارلن مایر

-کاغذ صافی

-پی پتcc 10 و cc 5

-مزور

مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها :

-نمونه پوره چغندر

- آب مقطر

-محلول مولر

-محلول تیوسولفات سدیم

-محلول ید

-محلول اسید استیک N 5 و N 1

-معرف چسب نشاسته

-یدور پتاسیم K1

-محلول اسید کلریدریک N2

-محلول یدات پتاسیم N 1/0

-ید خالص

-محلول کربنات سدیم N 1

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

طرز تهیه محلول مولر:

35 گرم سولفات مس در CC 400 آب داغ حل شود. از طرف دیگر 173 گرم تارتارات مضاعف سدیم و پتاسیم و 68 گرم کربنات سدیم را در CC 500 آب داغ حل کرده و پس از سردشدن تا دمای C ' 20

هر دو محلول را در یک بالن یک لیتری با یکدیگر مخلوط کرده و بالن تاخط نشانه با آب مقطر پرشود. به محتوای بالن 2 گرم زغال اکتیو افزوده و بعد از بهم زدن ، چندین ساعت آن را در محلی گذاشته و سپس صاف گردد. در صورت وجود مقدار کمی اکسید مس بوسیله فیلتراسیون مجدد جدا شود. PH محلول بایستی کنترل و برابر 2/10 باشد.

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)          

طرز تهیه محلول تیوسولفات سدیم :

برای تهیه محلول تیوسولفات سدیم  بایستی محلول تیترازول آن را با آب مقطر جوشیده سرد شده به حجم مشخص شده رساند و یا از رابطه زیر از تیوسولفات جامد استفاده و فاکتور محلول تهیه شده را تعیین نمود.

(فرمول ها در فایل اصلی موجود است)                         

تعیین فاکتور محلول تیوسولفات سدیم    :

2گرم یدور پتاسیم (KI) را در cc 10 آب مقطر در یک ارلن مایر حل کرده و cc 5 اسید کلریدریک n 2 و cc 10 یدات پتاسیم N 1/0 به آن افزوده و مخلوط گردد.سر ارلن مایر را با یک شیشه ساعت بسته و به مدت 30 دقیقه در تاریکی قرار داده شود و سپس ید تولید شده با محلول تیوسولفات سدیم  تا از بین رفتن رنگ معرف چسب نشاسته تیتر گردد.