گزارش کارآموزی بررسی سیستم حسابداری در اداره آب و فاضلاب ایذه

مقدمه :

شخص در راه پیشبرد دانش، خدمت است و هر گاه این خدمت راه گشایی معضلات و مشکلات جوامع بشر بخصوص جامعه اسلامی ایران قرار گیرد، در درگاه خداوند تبارک و تعالی عبادت محسوب می شود افزون بر آن آنگاه که حاصل تفکر و تفحص به صورتی گسترده در دسترس همگان واقع گردد، این خدمت و عبادت، در افکار و اعمال دیگران نیز تاثیر می بخشد و در سطح وسیع به نتیجه می رسد.   مطالعات و تحقیقاتی که در زمینه حسابداری و حسابرسی بعمل می آید طبعاً تخصصی است و چون تخصص، با موشکافی، نازک بینی و ریشه یابی مسائل ملازمه پیدا می کند جا دارد یاد آوری و تاکید نماییم.

که تخصص باید در پرتو ایمان اعمال شود تا نتیجه بخش باشد زیرا هر کس محدوده دید و بررسی خود را در حدود و ثغور جهان می پندارد و تنها نور ایمان است که عظمت عالم هستی را متجلی می سازد و بینش پژوهشگر را وسعت و گسترش می بخشد و تنها از این راه است که مغزها و اندیشه ها قدرت و قوت یافته در کشف حقایق توفیق می یابند و بیان حقایق با صداقت، صراحت، بی نظیری، بی باکی انجام می گیرد و این بداهت دارد که کار حسابداری بدون وجود این صفات ثمر بخش نخواهد شد.

فصل اول

آشنایی با محل کار آموزی

تأسیس و شروع فعالیت شرکت :

به استناد ماده یک قانون تشکیل شرکت های آب و فاضلاب مصوب 11/10/1369در تاریخ28/4/1372شرکت آب وفاضلاب استان (سهامی خاص)به جهت ایجاد و بهره برداری تاسیسات تقسیم وتوزیع آب شهری و تاسیسات مرتبط با جمع آوری,انتقال و تصفیه فاضلاب سطح کل استان,تشکیل وبا اهداف ذیل شروع به فعالیت نمود 

- موضوع و هدف شرکت:

فعالیت های اصلی شرکت طبق ماده یک اساسنامه عبارتست از :

الف- بهره‎برداری از تأسیسات مرتبط با تأمین و توزیع آب شهری بعد از آبگیر نظیر تصفیه‎خانه‎ها، ایستگاه های پمپاژ، خطوط انتقال، منابع چاه ها، سیستم های کنترل و شبکه‎های توزیع.

ب- بهره‎برداری از شبکه‎های جمع‎آوری و دفع فاضلاب.

ج- اجرای شبکه‎های مربوط به توزیع آب شهری.

د- اجرای طرحهای جمع‎آوری، انتقال و تصفیه فاضلاب.

ه- اجرای طرحهای تأمین و انتقال آب با توجه به تبصره 3 ماده یک قانون فوق.

و-سرمایه گذاری و مشارکت در مؤسسات و شرکتهایی که با اهداف و وظایف شرکت مرتبط باشد,به منظور ارتقاءکیفی وکمی فعالیتهای شرکت0

ز-انجام امورتحقیقاتی,آموزشی در راستای اهداف شرکت وهماهنگ با برنامه ریزی شرکت آب وفاضلاب کشور0

ح-تشکیل شرکتهای جدید بر اساس تبصره (2)ماده یک قانون فوق0

ط-شرکت می تواند با موافقت ریاست مجمع عمومی در شهرها ومناطق حوزه عمل خود به تشکیل شعب یا نمایندگی یا دفاتر پشتیبانی مبادرت نماید0

ی-حوزه خدماتی شرکت آب وفاضلاب استان  محدوده قانونی شهرهای تحت پوشش می باشد0

ک-مدت تاریخ شرکت نامحدود است0

شرکت آب وفاضلاب استان  دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده وامور آن بر طبق قانون تشکیل شرکتهای آب وفاضلاب و مقررات اساسنامه شرکت اداره میگردد ودفتر مرکزی آن درشهر خرم آباد میدان کیو-بلوارولیعصر واقع گردیده است0

سرمایه شرکت:

سرمایه شرکت معادل 100میلیون ریال است که در یکهزار سهم بانام یکصد هزار ریالی تقسیم شده است و فهرست اسامی سهامداران و تعداد و درصد سهام هریک از آنها بشرح ذیل می باشد:

شهرداری استان 490سهم49/.درصد –شرکت آب منطقه ای غرب 350سهم 35/.درصد-شرکت مهندسی آب وفاضلاب کشور 100سهم10/.درصد وشرکت آب وفاضلاب استان 60سهم 6/.درصد0

  - ارکان شرکت:

الف) مجمع عمومی : که ریاست آن به عهده وزیر نیرو یا نماینده تام الاختیار آن.

ب) هیئت مدیره : مرکب از سه نفر عضو اصلی (که یکی از آنها باید مدیرعامل باشد و دو نفر عضو علی البدل می‎باشد).

ج) مدیرعامل : بالاترین مقام اجرائی شرکت و مجری مصوبات هیئت مدیره می‎باشد.

د) بازرس : مجمع عمومی یک بازرس اصلی و در صورت لزوم یک بازرس علی البدل را برای مدت یکسال معین می‎کند.

آشنایی با محل کار آموزی

شرکت های آب و فاضلاب  از جمله بنگاه های اجتماعی ، اقتصادی و دولتی نوین می باشند که بر اساس قانون تشکیل خود بعنوان واحدهایی با شخصیت مستقل حقوقی و در قالب مقررات حاکم بر شرکتهای دولتی برای تحقق برخورداری آحاد جامعه  از یکی از زیر بنایی ترین خدمات عمومی یعنی تامین آب سالم و دفع بهداشتی فاضلاب شکل گرفته اند. در این شرکتها سود که تبلور منافع تمامی ذینفعان در بنگاه های خصوصی است در خدمت توفیق این سازمانها برای تامین و ارتقاء استاندارد زندگی  است. این سازمانها می باشد متکی به فرهنگ ملی (پایداری فرهنگی) تولید ثروت نمایند ( پایداری اقتصادی) و در یک توزیع عادلانه ( پایداری اجتماعی) مواهب را بین آحاد جامعه توزیع نمایند و حقوق اجتماعی روستائیان را تحقق بخشند و با سرمایه گذاری گسترده در شبکه های آب و فاضلاب  محیط زیست پاکیزه ای را فراهم آورند ( پایداری محیط زیست) تا آیندگان بتوانند با بکارگیری امکانات جامعه برای تولید کالا و خدمات آنگونه که می خواهند زندگی کنند ( توسعه پایدار) تولید ثروت و تشکیل سرمایه های عمومی و مدیریت کار آمد و اثر بخش این سرمایه ها برای توسعه امکانات و ارتقاء استانداردهای زندگی  هویت این شرکتها را خواهد ساخت. تعیین هویت برای شرکتهای آب و فاضلاب  و اتحاد و تشکیل صنعت یکپارچه آب و فاضلاب در زیر مجموعه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور یک انتخاب استراتژیک است چرا که نه تنها بر رشد و بقای آتی این بنگاه ها موثر خواهد بود بلکه بر انتخاب نحوه رفتارهای آتی آنها تاثیر اساسی خواهد داشت.

در این شرکت ها برای تامین نیازهای اطلاعاتی تصمیم گیران باید نظامی مطابق با تکنولوژی، جهان بینی و نظام ارزشی حاکم بر سازمان طراحی و اجرا گردد. یکسان سازی نظام حسابداری و نظام تدوین بودجه در کلیه شرکتها اولین ضرورت است، و این دو نظام علاوه بر ارتباط متقابل و قابلیت مقایسه خروجیهای آنها با یکدیگر، شامل تعیین متغیرهایی است که باید زیر کنترل بوده و در نهایت پاسخگوی نیازهای ساختار عدم تمرکز نیز باشد چرا که سیستمهایی که گرایش به تمرکز دارند نمی توانند روشهای متفاوت انجام کار و کنترل در محل انجام کار را پشتیبانی نمایند.

با توجه به اینکه کامیابی شرکت های آب و فاضلاب از طریق عملکردشان در سطح اقتصاد خرد ارزیابی می گردد و همزمان اهداف اقتصادی اجتماعی و توسعه ای دولت را در اثر بخشی فعالیت های کل صنعت ارزیابی می نمائیم. ناچاراً باید اصطلاحات صنعت را تعریف می کردیم، باورها، ارزشها و هدفهای راهبردیمان و چگونگی ارتباط آنها را با اولویتهای کسب و کارمان تدوین کرده و یادداشت نمائیم. برای اصلاح عملکردها، نظام فکری سازمانی، شبکه ارتباط فرایند و جریانات کار و سیستمهای کاربردی همگی باید به گونه ای سازمان یابند که در جهت تحقق اهداف و استراتژیهای سازمان هم افزایی داشته باشند، با احساسی از فوریت، تصمیم گیری کرده و دست به اقدام زده ایم. الگوی گزارشگری مالی، الگوی بودجه ریزی عملیاتی، تجمیع بودجه سالهای 1383 تا 1385 ، تجمع صورتهای مالی ( نتایج عمل) و انتشارات نسبتها و شاخصهای شرکت (ابجد) پاسخ سریعی به نیازهای تصمیم گیرندگان و ذیعلاقگان بوده است لیکن در تدوین آنها و در تمامی طول کار یک تصویر کلی از نظام کنترل مدیریت که یادگیری سازمانی را در نقطه کانونی آن قرار داده مد نظر داشته ایم.

 با امعان نظر به مطالب فوق به منظور فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز مدیران سازمان و سطح صنعت و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات مالی، باید سیستمی ( سیستم حسابداری) جامع و یکپارچه برای جمع آوری ، طبقه بندی ، تلخیص و گزارشات معاملات و عملیات مالی در مجموعه سازمان وجود داشته باشد. استقرار سیستم حسابداری کارآمد در یک مجموعه سازمان می توانند اطلاعات یکپارچه بیشتری را به سرعت در اختیار مدیران سازمان، صاحبان سرمایه و سایر ذینفعان قرار دهد. از همان ابتدای انتقال شرکت آب و فاضلاب  به وزارت نیرو به دلیل عدم وجود استاندارد و زبان مشترک حسابداری و اعمال حسابداری صنعتی سنتی توسط مدیران مالی و ذیحسابان به صورت سلیقه ای در این شرکتها، ارقام و اطلاعات حسابداری نه مورد توجه مدیران سازمان بوده و نه قابلیت پاسخگویی به نیازهای تصمیم گیری در سطح عالی مدیریت را داشته است. پس از الحاق این شرکتها به وزارت نیرو و بالطبع شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور و جمع آوری اطلاعات حسابداری اطلاعات مالی که موجب تناقض ماهیت اطلاعات و قابلیت مقایسه ای اطلاعات را با ضعف مواجه نموده بود، استقرار یک سیستم جامع حسابداری موثر در سطح صنعت احساس شد. از سوی دیگر لزوم استقرار نظام یکپارچه کنترل مدیریت در تمامی شرکتهای آب و فاضلاب  و به منظور فرآیند تولید اطلاعات حسابداری یکسان جهت عملکرد اطلاعاتی و  کنترلی شرکتها و تهیه استانداردها و شاخصهای صنعت دلیل دیگر ارائه نظام هماهنگ حسابداری بود. نظام جامع مالی شرکت های آب و فاضلاب  با توجه به ویژگیهایی محیطی، تبیین ماموریتها و هدف ، ساختار سازمانی، روشها و استانداردهای حسابداری مالی، صنعتی و دولتی، مجموعه قوانین محاسباتی مالی و دولتی، تکنولوژی مستقر، منابع انسانی مورد نیاز سیستمهای جبرانی، فرهنگ سازمانی ، روابط گزارش دهی، تصمیم گیری ، روشهای رهبری و یکپارچگی سازمان و ... به ترتیبی تدوین گردیده که امکانات مورد نیاز این سازمانهای پیچیده را بالقوه فراهم نماید.

 با استقرار سیستم حسابداری بهای تمام شده، تولید اطلاعات و صورتهای مالی ارائه شده توسط هیئت مدیره شرکتها در کلیه سطوح شرکتها و صنعت بصورت یکنواخت شده و امکان تهیه اطلاعات کلان و تجمیع برای مدیریت سطح عالی «وزارت نیرو و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور» به وجود آمده است.

متن اولیه این سند با توجه به مستندات موجود در دفتر نظارت مالی و بودجه که حاصل زحمات چندین ساله همکاران قبلی و فعلی این دفتر بوده به عنوان پیش نویس نظام جامع مالی در اختیار آقای مصطفی یار محمدی مدیر امور مالی و ذیحساب بودجه جاری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور قرار گرفته و ایشان با همکاری کار گروهی متشکل از خبرگان صنعت آب و فاضلاب وبا اخذ نظرات مشورتی دستگاه های برون سازمانی ناظر همانند سازمان حسابرسی، وزارت دارایی، دیوان محاسبات و ...

محدودیت ها :

محدودیتی که برای ماوجود داشت نبودن دسترسی به اطلاعات طبقه بندی و بایگانی شده بود که به دلیل محرمانه بودن آنها دسترسی به آنها امکان پذیر نبود دومین محدویت این بود که به دلیل مشغله کاری سرپرست امکان پاسخگویی به تمام سوالات ما وجود نداشت و یا بصورت مختصر جوابگو بودنند محدودیت دیگر عدم دسترسی به سیستم ها و نرم افزارهای جدید حسابداری که به دلیل طرز تفکر مدیران سطوح بالا هنوز سنتی است