گزارش کارآموزی پرورش و تکثیر گل های فصلی (گل های فضای آزاد) در مرکز آموزش گل و گیاه منطقه 13

رشته مهندسی کشاورزی –زراعت و املاح نباتات

چکیده :

به منظور تعیین نیاز غذایی و آبی و دمائی گیاهان فصلی در هر یک از مراحل رشد شامل کاشت بذر تا رسیدن به مرحله گلهدهی که عموماً هدف اصلی در کاشت این نوع گیاهان فضای سبزی باشد و با توجه به اینکه عامل تعیین کننده در بازار صنعت گل، زیبائی و طول عمر گل ها با حفظ طراوت و شادابی است توصیه های تغذیه ای با درک نیازهای غذایی و آبی و مکانی در هر یک از تیره های انتخابی به عمل آمده، تا با توجه به شرایط فیزیکی و شیمیائی خاک هر منطقه به ایده آل خود در جهت پرورش و تکثیر این نوع گیاهان نزدیک شویم.

همچنین توصیه هایی در زمینه چینش هر یک از این گونه های گیاهی در کنار هم و یا در کنار گیاهان دیگر برای ایجاد فضایی سبزی نشاط آور شده است. همچنین در هر یک از تیره های منتخب از گیاهان فصلی طوری به  جزئیات مربوط به کشت و کار و نگهداری پرداخته شده که مخاطب با داشتن حداقل مشکلات از لحاظ ناهنجاریهای رشدی و آفات و بیماریها با اصول  پیشرفته علمی کار آشنا شود.

مقدمه:

از آن زمان که بشر متعقل، به بلاغت فکری و شعور باطنی رسید برای حفظ بقای خود کوشش نمود و به موازات تلاش برای تهیه غذا و پوشاک و مسکن به حفظ سلامت خویش می اندیشید بنابراین برای تأمین سلامتی و رفع ناراحتی های درونی و برونی جسم خویش درصدد بر آمد  که از موهبات الهی مدد بسته و موجبات سلامتی تن را فراهم سازد . مردم ایران نیز از دیر باز به گلکاری علاقه داشتند و از مهمترین کلکاریها در ایران می توان به گلکاری های باغات قصور سلطنتی مظفرالدین شاه اشاره کرد که مظفرالدین شاه پس از مشاهده گلکاریهای زیبا در سفر به اروپا تصمیم به اجراء آن در قصور سلطنتی خود نمود و این کار توسط دو برادر از اهالی چکسلواکی و استخدام آنها برای زیبا سازی فضای اطراف قصر انجام پذیرفت در دوران دیگری مرحوم وسلاف پرتیوا در باغ خود مردم را کم کم آشنا به بعضی گلهای زیبا و جدید نمود. و اینک اگر بخواهیم حرکت تکاملی را در زمینه بهره گیری کامل و بهینه از منابع طبیعی و مالی داشته باشیم باید دانش و عمل در کنار هم باشد. مسلماً برای یک کارآموز رشته کشاورزی بهترین طریقه یادگیری و پرورش گل و احیای فضای سبز نشاط آور به طوریکه هم تکنیک را بیاموزد و هم با مسائل ظریف حین کار آشنا شود اینست که تحت نظر کارشناسان مجرب این امور عملاً آموزش ببیند.

فصل اول

مشخصات تاریخچه تأسیس و توسعه شرکت با واحد تولیدی:

خصوصیات پارکت سیمرغ (مرکز آموزشی گل و گیاه)

مرکز آموزش گل و گیاه واقع در پارک سیمرغ است این پارک واقع در خیابان 30 متری نیروی هوایی است با مساحت حدود m8960 که در سال 1363 تأسیس شده این مرکز حاوی کلاس آموزش- آزمایشگاه و کتابخانه و بخش اداری است. و نمایشگاهی از گل و گیاه نیز در این مرکز دایر است.

کتابخانه این مرکز حاوی کتابهای مختلف در زمینه های کشاورزی، علوم دامی، علف های هرز، سموم و آفات و عکس ها و بروشوها که تماماً مربوط به منطقه 13 است. در آ‌زمایشگاه انواع سموم از جمله بنومیل زینب و کنفیدور و غیره وجود دارد و علفهای هرز خشک شده و تخم گیاهان مثل: آهار، ایری، ناز و حشرات از راسته پروانه ها و سوسک ها و انواع پیوندها مثل اسکنه و تراشه ای و انواع خاکها مثل خاک برگ و خزه ها نام گیاهان موجود در محوطه پارک شامل درختانی مانند چنار- تبریزی- سرو معمولی ، افرا، کاج موگو ، سروبادبزنی و گیاهان دیگر مانند ختمی و یاس و خرزهره و ترون و نهایتاً گیاهان فصلی که چهره زیبا و نشاط آوری به پارک بخشیده اند خصوصیات گلخانه بوستان وحدت: دراین گلخانه که به مساحت 600 متر مربع که بیش از 60  نوع گیاه آپارتمانی و چند نوع گیاه فصلی وجود دارد.

فصل دوم

بررسی شرح وظایف و فعالیتهای صورت گرفته و تکنیکهای به کار رفته

دوران کارآموزی 160 ساعته ما با آشنایی مرکز آموزش گل و گیاه شروع شد و با

بروشوهایی که مربوط به مشکلات گیاهان پوششی و مشخصات گیاهان فضای آزاد. قلمه زدن و تعویض گلدانها از  جمله کارهای روزانه ما در نمایشگاه گل بوده در برخی از گیاهان این مرکز کمبود آهن مشهود بود و این به علت قلیایی شدن خاک بود در نتیجه با توصیه کارشناسان مقداری اسید ضعیف به خاک اضافه کردیم تا خاک خنثی شده و گیاهان آهن اضافه را جذب کنند در این دوران ما با انواع پیوندها و اجرای آن را به صورت عملی را آموختیم. غبار پاشی گیاهان، هرس سطحی شاخ و برگ گیاهان، شرکت در کلاسهای آ‌موزشی از جمله کارهای روزانه، ما محسوب می شد با پدید آوردن انواع بسترهای آزمایشی برای گیاهان بهترین نوع قلمه زنی (برگ، ساقه، ریشه) را عملاً تشخیص می دادیم. سمپاشی نیز هر دو هفته یک بار و با استفاده از سم مالاتیون 2 در هزار بر روی گیاهان آپارتمانی صورت می گرفت. اما بعدها استفاده از سم کنفیدور نیتجه بهتری را نشان داد. امادر مورد گیاهان فضای آزاد نتیجه گرفتیم که سموم تدخیلی بهتر است شبها مصرف شود و از عدم گیاهسوزی آنها اطمینان حاصل شود مثل ارکیده و سرخس و بنفشه ها که نباید با این سموم تماس داشته باشند.

پروژه عملی گردآوری نمونه های بیماریهای آفات گیاهی فضای سبز منطقه 13 آخرین کاری بود که در دوران کار آموزی انجام دادم و این نمونه ها در هر باریوم آزمایشگاه این مرکز نگهداری شد.

فصل سوم

پرورش و تکثیر گلهای فصلی (گلهای فضای آزاد)

گل های فصلی  پیازی

اصطلاح عمومی پیاز در باغبانی به بخش های حجیم، زیر زمینی و قابل تکثیر گیاهان دائمی گفته می شود و بین گیاهانی که به پیازی ها مشهورند فقط تعدادی دارای پیاز حقیقی بوده و ممکن  است کورم، ریزوم، یا ریشه غده ای و ... باشند.

قبل از خرید، پیازی را که از گیاه جدا شده است را به دقت بررسی کنید یک پیاز سالم دارای وزنی مناسب با حجم آن سخت و محکم، بدون چروک و فاقد نقاط نرم است، یک پیاز با کیفیت پایین هرگز تولید گیاه سالم نمی کند.

چند نکته برای انتخاب پیازها:

اندازه: اندازه پیازها از نکات مهمی است که باید در نظر گرفته مثلاً در مورد نسترن (آماریلیس) تنها پیازی باقطر بالای 25 سانتیمتر در همان سال گل می دهند، به طوری که پیاز می باید درشت باشد. البته در مورد برخی گیاهان مثل سنبل پیازچه هایی برای کشت به کار می روند که اندازه کوچک دارند، اگر می خواهید پیازها را در فضای باز استفاده کنید، پیازهایی به اندازه متوسط انتخاب نمائید البته می توانید انواع کوچکتر ارزانتر را انتخاب کنید و آنها را بکارید اما یک مرحله و دیرتر از حد معمول گل می دهند.

پیاز های با لکه و پوسیدگی و یا پژمردگی، را خریداری نکنید. (1)

پیازهای توپر را در فصل پاییز زمانی که شاخه ها و برگها زرد و خشک شده اند و از خاک بیرن آورده می شوند تا در فصل بهار مجدداً کشت شوند. خارج نکردن پیاز  از خاک و نگهداری ممتد آن در خاک موجب به گل نرفتن گیاه می شود مثل گل نرگس.  اگر هدف تکثیر پیاز باشد باید از به گل رفتن گیاه تکثیر شونده (مادر) با تکنیک قطع سا قه گل دهنده که از اتلاف انرژی آن این کار جلوگیری می کند و نهایتاً به پیازی بزرگتر با توانایی بیشتر منجر خواهد شد استفاده کرد. (مؤلف)

زمان کاشت:

زمان کاشت پیاز تا حد زیادی به زمان گلدهی بستگی دارد. گلهای زمستانه مثل زعفران زینتی و گل های بهاره مثل آلاله و شقایق یغمانی را در پاییز و گلهای تابستانه را در بهار و همچنین گلهای پاییزه را در تابستان کشت می کنند.(2)

نام فارسی: نرگس

نام علمی : Narcissus

نام تیره: Amaryllidaceae

گیاه پیاز دار و دائمی است. پیاز نرگس نسبتاً درشت و از نوع فلسی است در قسمت پایین پیاز ریشه ها قرار دارند. این ریشه ها منشعب و فشرده نیستند برگهای این گیاه دراز، کشیده و باریک هستند از وسط برگها معمولاً یک ساقه گل دهنده خارج می گردد. که به گلهای زیبا و معطر نرگس منتهی می شود گلهای نرگس دارای گلبرگهایی به رنگ سفید،‌ کرم و زرد بوده و در وسط آن پیاله ای به نام تاج گل به اشکال و رنگهای مختلف دیده می شود ارتفاع 30 تا 40 سانتیمتر می باشد.

پیاز نرگس وقتی به اندازه کافی بزرگ شده از جهت عمودی به چند پیاز درشت تقسیم می گردد این گیاه به محل آفتاب رو نیاز دارد. گلهای نرگس از اواخر دی ماه تا اوایل اردیبهشت باز می شوند در جهان انواع مختلف نرگس وجود دارد که در هر نوع واریته های  مختلف تا کنون پرورش یافته  و تکثیر شده اند انواعی که در ایران پرورش داده می شوند متفاوت و احتمالاً از گونه پوتیکوس است.

نرگس انواع مختلف دارد که چند نمونه معرف آن را نام می بریم

نرگس شهلا: باگلی به رنگ سفید و عطری تند که گلهای ریزتری دارد.

نرگس شیپوری: با گلهایی به رنگ سفید و یا زرد که به واسطه گلهای درشت آن بیشتر مورد توجه گلکاری واقع شده است.

نرگس فتان: با گلهایی به رنگ سفید که پر پر آن بسیار زیباست (5،4،1)

زمان کاشت و نحوه ازدیاد:

برای کشت نرگس در گلدان؛ پیاز را در اول پاییز در گلدان که با خاک سبک پر شده است می کارند ته گلدان مقداری شن می ریزند. پیازها را طوری می کارند که  سر آنها از خاک بیرون باشد بعضی از نرگسها در آپارتمان گل می دهند ولی برخی دیگر را برای ریشه دار شدن مانند سنبل و لاله که 6 هفته در محل تاریک  خنک (8 درجه) باید نگهداری و سپس به محل گرم انتقال داده شود.

پیاز نرگس را در شهریور ماه در هوای آزاد، در خاک سبک و پر قوت و دارای مواد حافظ رطوبت، مانند پیت می کارند.

ازدیاد: پیاز نرگسی که بزرگ شد از جهت عمودی به چند پیاز تقسیم می گردد که میتوان  جدا کرده و آنها را کاشت  (1،2،5)

بسترکاشت:

پیازها را باید در خاک سبک ماسه ای و در عین حال خنک کاشت چنانچه پیاز مادر گلدان کاشته شود برای اینکه زه کشی به خوبی انجام گیرد ته گلدان را مقداری شن می ریزند در ضمن نوک پیاز باید از خاک بیرون باشد.

کود یک گرم در لیتر دو هفته یک بار، پس از گلدهی تا خشک شدن برگها

در صورتیکه پیازها در باغچه کاشته شوند. فاصله کاشت آ‌نها 15 تا 20 سانتی متر و عمق کاشت 10 سانتی متر می باشد.

دما: گیاه نرگس به سرما مقا وم بوده و به حرارت کمی احتیاج دارد برای همیشه ریشه دار شدن پیاز نرگس، گلدانها را به مدت 6 هفته در محل تاریک و خنک که در حرارتی که از 9 درجه سانتی گراد تجاوز نکند نگهداری می کنند سپس به محل گرمتری انتقال می دهند حرارت مناسب برای نرگس 15 درجه سانتی گراد است و چنانچه درجه حرارت بیش از این باشد اندامهای رویشی رشد زیادی کرده ساقه و برگها طویل می شوند و به اطراف آویزان می گردند بعلاوه از زمان گلدهی و دوام گل نیز کاسته می شود و گل این گیاه حساسیت کمتری نسبت به سرما دارد. (1،2،5)

نیاز آبی:

گیاه به مقدار متوسطی آب احتیاج دارد به این معنی که خاک باید همیشه دارای رطوبت باشد اما در هر بار آ‌بیاری نباید به گیاه آب زیادی داده شود. (1)

کاربرد:

گل نرگس مناسب کشت در باغهای صخره ای است و می توان گلهای نرگس را به صورت توده گل در وسط کاشته و از گلهای پا کوتاه مانند بنفشه و مینا چمنی در اطراف آن استفاده کرد.

گل نرگس برای کاشت در حاشیه و زیر درختان سبز مناسب است. (2)

نام فارسی : کوکب کوهی

نام علمی : :L  Rudbeckial

نام تیره : Asteracees (Composees)

کوکب کوهی بومی امریکای شمالی بوده و این گیاه دارای گلهای فراوان و عمر طولانی است و از این لحاظ این گیاه ‍جزء گیاهان دائمی محسوب می شود. اما در فضای سبز به عنوان گیاه یکساله کاشته می شود. از گونه هائی که بعنوان نبات دائمی استفاده می شود R.Speciosa Wender گونه می باشد گل این گیاه شبیه به گل آفتابگردان اما کوچکتر است گل آن زرد رنگ است، که در وسط به رنگ قهوه ای یا سیاه دیده می شود. وسط گل به شکل  تکمه برجسته سیاه رنگی است که مبدل به بذر می شود. گلها از اواسط تابستان تا آخر پاییز شکوفا می  شوند برگهای کوکب کوهی بیضی، کرکدار بزرگ و به  رنگ سبز چمنی است.

ارتفاع این گیاه 60 سانتیمتر است.

زمان گلدهی از خرداد ماه تا مهر ماه می باشد    (1،2)