گزارش کارآموزی مرکز امور مشاوران حقوقی وکلا و کارشناسان قوه قضائیه

« مرکز امور مشاوران حقوقی وکلا و کارشناسان قوه قضائیه »

نام و نام خانوادگی کارآموز:                                                                         شماره پرونده آموزشی:  

رشته کارشناسی: محیط زیست

سیر مراحل تصویب مستثنیات و اراضی ملی

الف- محدوده مورد نظر توسط دولت (اداره منابع طبیعی) آگهی می‌گردد و اعلام می‌شود که جز مستثنیات موجود در عرصه مورد آگهی (اینها هم اعلام می‌گردد) باقیمانده اراضی ملی می شود. در صورتیکه در فرجه قانونی که قبلاً‌ یک ماه بوده و الان 6 ماه شده‌است کسی به جایی از عرصه ملی اعتراض داشته باشد آنرا بصورت کتبی به اداره منابع طبیعی اعلام می‌کند تا مورد بررسی قرار گیرد.

اراضی مورد آگهی به جزء مستثنیات اشخاص که اعم و بالاخص متشکل از:

1- اراضی زراعی دیم و آتش               2- اراضی مزروعی آبی

3- باغات و قلمستان                         4- اعیان موجود در پلاک

بقیه اراضی ملی شده پس از تهیه نقشه و تفکیک مستثنیات به اداره ثبت جهت صدور سند مالکیت، اجرای مادتین 18 و 39 ارسال می‌گردد.

ضمناً کلیه شناسایی اراضی ذینفع مالکین از نظر احقاق حقوق اشخاص به عهده اداره ثبت منطقه مربوطه می‌باشد. لکن اگر در محدوده آن اعتراضی بعمل آید توسط کمیسیون ماده واحده که جایگزین کمیسیون اجرای ماده 56 می‌باشد اراضی مورد اعتراض مجددا نقشه‌برداری می‌شود و قطعات نقشه‌برداری شده در هئیت کمیسیون ماده واحده بررسی و پس از صدور رای قطعی از طرف هئیت مربوطه موقعیت اراضی ملی و مستثنیات دقیقا با این حکم قطعی می‌گردد.

در صورت صدور رای از سوی هئیت مذکور (هئیت ماده واحده) بعضا افراد جهت ابطال این آراء به دادگاه‌های حقوقی عمومی مراجعه و تقاضای نقض آرای صادره را می‌نمایند که معمولاً در این موارد دادگاه رسیدگی کننده به جهت تعیین وضعیت این‌گونه اراضی از جهت زراعی بودن، دایر، بایر و یا موات بودن و بررسی وضعیت خاک منطقه، سابقه احیاء و کشت و احداث اعیانی و وجود درختان مثمر موضوع را به احدی از کارشناسان دادگستری ارجاع می‌نماید که معمولاً در این موارد کارشناسان خبره در امور منابع طبیعی با بررسی نقشه‌های اجرای مقررات موجود در این ادارات و تطبیق نقشه منطقه با این نقشه‌ها و با بررسی خاک و احیانا شناسایی گونه‌های گیاهی مرتعی نسبت به اظهارنظر قطعی مبنی بر ملی و یا مستثنیات بودن این گونه اراضی نتیجه تحقیقات و بررسیهای خود را به دادگاه بررسی‌کننده منعکس می نمایند.

چنانچه نظریه مذبور به ضرر هریک از طرفین دعوا باشد طرف می‌تواند با تنظیم لایحه اعتراض به نظریه کارشناس منتخب اولیه تقاضای ارجاع امر به هئیت سه نفره کارشناسان رسمی دادگستری را بنماید که تبعات این اعتراض در صورت پذیرش دادگاه حتی به هیئت 7 یا 9 نفره کارشناسی نیز خواهد رسید. ضمناً اعضای هیئت کارشناس از طرف دادگاه رسیدگی‌کننده و با بررسی کتابچه کارشناسان به قید قرعه خواهد بود.

ازجمله قوانین منابع طبیعی که در پرونده های مطالعه‌شده به آنها استناد گردیده‌است:

قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع کشور

ماده 53:

«دادسرااه و دادگاهها موظفند پرونده‌های جزایی (اعم از خلافی و غیره) ارسال شده از طرف سازمان جنگلبانی و واحدهای تابع را خارج از نوبت رسیدگی نماید.»

ماده 55: «هرکس به قصد تصرف به منابع ملی مذکور در ماده 1 قانون ملی شدن جنگلهای کشور تجاوز کند به یک سال تا سه سال حبس تادیبی محکوم خواهد شد.»‌ این قانون دارای دو تبصره می‌باشد.

ماده 56:

 «تشخیص منابع ملی شده و مسثتنیات ماده 2 قانون ملی شدن جنگلها و مراتع با رعایت تعاریف مذکور در این قانون با وزارت منابع طبیعی است و …» این قانون هم دارای چهار تبصره می‌باشد.

اعضای کمیسیون ماده 56 عبارت بودند از:

1- فرماندار منطقه                           2- رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان

3- رئیس دادگاه شهرستان و یا یکی از نمایندگان اینها

قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع (مصوب 22/6/1367 مجلس شورای اسلامی)

ماده واحده – زارعین صاحب اراضی نسقی و مالکین و صاحبان باغات و تاسیسات در خارج از محدوده قانون شهرها و حریم روستا‌ها، سازمانها و موسسات دولتی که به اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره ‌برداری از جنگلها و مراتع کشور مصوب 1346و اصلاحیه‌های بعدی آن اعتراض داشته باشند می تواندن به هیات مرکب از:

1- مسئول اداره جنگلداری (منابع طبیعی)          2- مسئول اداره جهاد کشاورزی

3- عضو هیات واگذاری زمین                                  4- یک نفر قاضی دادگستری

5- گاهی کارشناس اداره کل منابع طبیعی تهران

6- برحسب مورد دو نفر از اعضای شورای اسلامی روستا یا عشایر محل مربوطه

اینها اعضای کمیسیون ماده واحده بوده و جایگزین کمیسیون ماده 56 می‌باشند.

این قانون همراه با توضیحات دیگر و شش تبصره می‌باشد.

اصول از قانون اساسی در خصوص منابع طبیعی

اصل چهل و پنجم

انفال و ثروتهای عمومی از قبیل زمینهای موات و رها‌شدن، معادن، دریاها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و سایر آب‌های عمومی، کوه‌ها، دره‌ها، جنگل‌ها، نیزارها، بیشه‌های طبیعی، مراتعی که حریم نیست، ارث بدون وارث، اموال مجهول المالک و اموال عمومی که از غاصبین مسترد می‌شود، در اختیار حکومت اسلامی است تا برطبق مصالح عامه نسبت به آنها عمل نماید. تفصیل و ترتیب استفاده از هریک را قانون معین می‌کند.

اصل پنجاهم

در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.

«مرکز امور مشاوران حقوقی وکلا و کارشناسان قوه قضائیه»

نام و نام خانوادگی کارآموز: عباس بلادی                                           شماره پرونده آموزشی: 3463      

رشته کارشناسی: محیط زیست

موضوع کارآموزی: مطالعه پرونده مربوط به پلاک 1- اصلی واقع در وردآورد کرج – قریه وردیچ – به اسم آقای ….

شرح اقدامات انجام شده:

در مورخه 25/2/73 توسط مامورین حفاظتی سرجنگلبانی آوران تصرف 15500 مترمربع (غرس نهال، خاک‌برداری، تخریب و احداث تاسیسات) از اراضی ملی قریه وردیچ توسط آقای …. در پلاک مذکور به اداره منابع طبیعی کرج گزارش می‌شود که کروکی آن به شکل ذیل است:

طی این گزارش، از طرف اداره منابع طبیعی موضوع در مورخه 7/6/74 به دادسرای عمومی تهران (شعبه 153 تهران) ارجاع می‌گردد و از طرفی به بخشداری بخش «کن» اطلاع داده می‌شود که توسط مامورین پلیس ساختمان از هرگونه فعل و انفعالات ایشان در اراضی مذکور جلوگیری بعمل آید.

دادگاه پس از احضار طرفین و دریافت توضیحات لازم از آنها موضوع را به کارشناسی رسمی دادگستری (مهندس ماشاءا… طبیب‌زاده قمصری) ارجاع داده و ایشان یک گزارش دو صفحه‌ای به همراه کروکی محل تهیه و تقدیم دادگاه می‌کند. ولی نظریه کارشناس برخلاف نظر اداره منابع طبیعی بوده لذا اداره مذکور به نظریه کارشناس اعتراض کرده و دادگاه موضع را جهت بررسی بیشتر به هئیت کارشناسان منتخب (سه نفره) ارجاع می‌دهد.

خلاصه، نظر و گزارش این کارشناسان هم مورد قبول اداره منابع طبیعی قرار نمی‌گیرد لذا این بار کارشناسی موضوع به هئیت پنج نفره کارشناسان محول می‌گردد. آنها ضمن بازدید از محل و بررسی همه جانبه موضوع و محاسبه مساحت کل پلاک و مستثنیات آن (2900 مترمربع)، تخریب، تبدیل و تغییر کاربری اراضی مذکور توسط آقای … را تایید و به دادگاه گزارش می‌کنند.

در نهایت رای دادگاه با استناد به نظریه کارشناسان هئیت 5 نفره به شرح ذیل است:

قلع و قمع اشجار غرس شده در زمین مذکور که توسط آقای محمدی غرس گردیده‌اند.

پرداخت خسارت قانونی تماماً به مبلغ 000/600/13 ریال در حق منابع طبیعی.

پرداخت 000/503/1 ریال خسارت دادرسی در حق خواهان (اد. منابع طبیعی).

نتیجه و تجزیه اخذ شده از موضوع کارآموزی:

کارشناسان قبلی کاملا مسلط به امور محوله نبودند و موضوع را بطور همه جانبه مورد بررسی قرار نداده و گزارش ناقصی داده بودند بطوریکه در مورد گزارش کارشناسی اولی اشکال و ایرادات واضحی مشهود بود. همچنین برای درستی عمل در موضوعات مختلف شاید لازم باشد از ادارات مربوطه کمک و یا مشورت به عمل آید.

ارائه پیشنهاد:

هیاتی به اسم «هیئت نظارت» در سطح عالی تشکیل گردد که یک نسخه از تمام گزارشات کارشناسی کارشناسان رسمی به آن فرستاده شده و در آنجا عملکرد کارشناسان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و در مواردی که کارشناس دقیق عمل ننماید به آنها تذکر و در صورت تکرار، اقدامات قانونی علیه وی انجام گیرد تا از تکرار موار مشابه جلوگیری بعمل آید.

امضاء کارآموز                                          امضاء سرپرست کارآموزی

«مرکز امور مشاوران حقوقی وکلا و کارشناسان قوه قضائیه»

نام و نام خانوادگی کارآموز: عباس بلادی                                           شماره پرونده آموزشی: 3463      

رشته کارشناسی: محیط زیست

موضوع کارآموزی: بررسی پرونده شکایت منابع طبیعی استان تهران از شهرداری منطقه 22 به جهت تخریب حدود 9 هکتار از پلاک 3 اصلی – اراضی ملی شده چیتگر (پرونده کلاسه 82/1181)

شرح اقدامات انجام شده:

بعد از اطلاع اداره منابع طبیعی شهرستان تهران از موضوع، ضمن بازدید کارشناسان اداره از محل و تهیه صورتمجلس تصرف عدوانی و تخریب منابع طبیعی در حضور شاهدان و محافظین جنگل و مرتع، شکایتی همراه با مدارک استنادی از جمله نقشه محل علیه شهرداری منطقه 22 به طرفیت آقای مهندس … (معاون فنی و عمرانی شهرداری منطقه 22) تنظیم و به دادسرای عمومی ناحیه 5 (صادقیه) – دادیار شعبه هشتم، تقدیم می‌گردد.

خلاصه نظر کارشناس رسمی دادگستری:

آقای مهندس … بعنوان کارشناس رسمی دادگستری در گزارش خود به دادگاه اعلام داشته که موضوع پروژه شهرداری، احداث بلوار 45 متری است که ادامه خیابان 45 متری ایران‌خودرو به سمت شمال بوده و در کیلومتر 14 اتوبان تهران- کرج، روبروی کارخانه ایران خودرو در ضلع شمالی اتوبان و منتهی علیه غرب پارک چیتگر واقع شده‌است. در این پروژه به طول حدود 1300 متر و عرض 45 متر عملیات راهسازی از جمله خاک‌برداری، تسطیح و غیره انجام گرفته و با توجه به ظواهر امر، شواهد موجود و آثار و بقایای قابل مشاهده و غیره، اعلام می‌گردد که این عمل شهرداری باعث قطع حداقل 2800 اصله درخت و خسارت 000/000/980 ریال به انفال گردیده‌است.

در جریان رسیدگی به این پرونده در حکم اولیه دادگاه قرار منع تعقیب آقای … با استناد به نداشتن سوء نیت، صادر می‌شود که مورد اعتراض اداره منابع طبیعی قرار می‌گیرد.

در این اعتراض موارد ذیل آمده است:

الف- استناد به نظریه کمیسیون ماده 56 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع کشور که اینها را ملی و جزء انفال و اموال عمومی دانسته است.

ب- استناد به گزارش و نظر کارشناس رسمی دادگستری

ج- جواب به دفاعیه شهرداری در مورد واگذاری پارک جنگلی چیتگر به شهرداری، آمده است که این واگذاری درمورد حفظ و نگهداری بوده و براساس ماده 30 قانون مدنی شهرداری حق هیچگونه دخل و تصرف در آنرا نداشته است.

و- با توجه به آلودگی شدید هوای تهران و هزینه بالای جنگلکاری، شهرداری تهران می‌بایست عامل توسعه فضای سبز باشد نه عامل تخریب و نابودی آن.

]لذا براساس اصل 45  قانون اساسی مستدعی است احقاق حقوق حقه دولت گردد.[

در دادگاه تجدیدنظر که به عهده مجتمع قضائی قدس بود دستور توقف عملیات صادر می‌شود.

نتیجه و تجربه اخذ شده از موضوع کارآموزی:

عمل شهردای نسبت به قطع اشجار و تخریب اراضی جنگلی بر خلاف قانون و منطق آدمی است چرا که هزینه‌ای که برای جنگلکاری و ایجاد فضای سبز انجام می‌گیرد صرف‌نظر از اینکه توسط کدام دستگاه دولتی انجام گرفته از پول بیت‌المال بوده و حفظ آن برای همه دستگاههای دولتی لازم و ضروری است.

ارائه پیشنهاد:

پیشنهاد می‌گردد که اجرای قانون برای همه اشخاص حقیقی و حقوقی، دولتی و غیردولتی یکسان باشد و در جهت اجرای قانون و ایجاد عدالت هیچ ملاحظه و مسامحه‌ای انجام نگیرد.

امضاء کارآموز                                          امضاء سرپرست کارآموزی

«مرکز امور مشاوران حقوقی وکلا و کارشناسان قوه قضائیه»

نام و نام خانوادگی کارآموز: عباس بلادی                                           شماره پرونده آموزشی: 3463      

رشته کارشناسی: محیط زیست

موضوع کارآموزی: بررسی پرونده تخلفی آقای … در اراضی ملی شده پلاک 166 – اصلی فرحزاد در منطقه‌ای موسوم به سرچشمکی

شرح اقدامات انجام شده:

در تاریخ 15/7/70 مامورین گشت منابع طبیعی منطقه ضمن بازدید متوجه فعالیت غیرقانونی آقای … (احداث چهاردیواری و ساختمان، غرس نهال و تخریب زمین) در 3000 مترمربع از اراضی مذکور میگردند. از طرف این اداره دادخواستی بهمراه نقشه محل و موارد استناد قانونی، تهیه وتنظیم و به دادسرای عمومی تهران تقدیم می‌گردد.

بعد از به جریان افتادن پرنده در دادسرا و احضار طرفین و ارائه توضیحات لازم، دادگاه در تاریخ 20/12/71 موضوع کارشناسی پرونده را به آقای … کارشناس رسمی دادگستری محول می‌کند.

در جریان رسیدگی به این پرونده که ابتدا از طرف دادگاه قرارمنع تعقیب متهم صادر می‌شود از طرف اداره منابع طبیعی تهران، شهرری، ورامین نسبت به این موضوع که موجب جری‌تر شدن متخلفین اراضی ملی می‌شود به حکم دادیاری شعبه سوم دادسرای ناحیه یک تهران اعتراض بعمل آمده‌است.

دادگاه در مورخه 10/10/77 در خصوص این اعتراض اعلام کرده‌است که با توجه به محتویات پرونده و تحقیقات معموله صرفنظر از عدم تعقیب دعوی بر فرض صحت ادعای معترض با عنایت به اظهارات شهود مبنی بر اینکه مورد ادعای معترض قبلاً در مالکیت متهم بوده و بیش از 18 سال در تصرف داشته‌ بلحاظ عدم احراز داشتن سوءنیت ضمن رد اعتراض معترض، نتیجتاً قرار معترض عنه (آقای …) تأئید و استوار می‌گردد.

نتیجه و تجربه اخذ شده از موضوع کارآموزی:

در این پرونده آنچه بیشتر مشهود است برخورد و پیگیری ضعیف اداره منابع طبیعی و از طرفی ضعف سیستم رسیدگی به پرونده‌های مشابه در دادگستری است که باعث شده یک پرونده کوچک از سال 70 تا آخر 77 در جریان باشد و در نهایت آنچه در پرونده موجود بود نتیجه قطعی برای خلع‌ید متصرف از اراضی ملی موجود نبوده‌است.

ارائه پیشنهاد:

با توجه به این پرونده و پرونده‌های مشابه دیگر اکثر موارد تخلف افراد در مورد اراضی ملی در جوار اراضی شخصی خود انجام می‌گیرد لذا پیشنهاد می‌گردد از طرف اداره منابع طبیعی که متولی حفاظت از اراضی ملی است، طرحی ارائه گردد که ملزم کند افرادی که در همجواری اراضی ملی ملکی دارند با همکاری و نظارت این اداره دیوار و یا حائل محکم و غیرقابل تغییری ایجاد گردد.

امضاء کارآموز                                          امضاء سرپرست کارآموزی

«مرکز امور مشاوران حقوقی وکلا و کارشناسان قوه قضائیه»

نام و نام خانوادگی کارآموز: عباس بلادی                                           شماره پرونده آموزشی: 3463      

رشته کارشناسی: محیط زیست

موضوع کارآموزی: بررسی پرونده تخلفی آقای … در اراضی ملی‌شده پلاک 77 – اصلی پله سنجر واقع در قریه کمرو لواسانات به مساحت 7000 مترمربع

(تخلف از ماده 55 قانون حفاظت از جنگلها و مراتع کشور)

شرح اقدامات انجام شده:

در مورخه 22/3/1375 از طرف اداره پارکهای ملی خجیر و سرخه حصار گزارشی مبنی بر فعالیت کشاورزی آقای … در زمینهای ملی به اداره منابع طبیعی شمیرانات واصل می‌گردد. با توجه به سابقه ایشان در اداره منابع طبیعی و تعهد گذشته ایشان مبنی بر عدم تصرف و دخالت در اراضی مذکور، موضوع از طرف اداره منابع  طبیعی شمیرانات به دادسرای عمومی تهران شعبه 35 ارجاع می‌گردد.

در این پرونده نظر کارشناس رسمی دادگستری (مهندس …) مشهود است. ایشان در گزارش خود تایید کرده‌اند که قسمت های مورد متنازع موضوع پرونده فوق‌الذکر، متصرفی و جزء اراضی ملی شده پلاک 77 پله سنجر لواسان بوده و خوانده مالکیتی در آن نداشته و نقشه زیر هم پیوست این گزارش بوده‌است.