دانلود گزارش کارآموزی تعمیرات موتور پراید در شرکت سایپا

دوره کارآموزی در شرکت سایپا

مقدمه:

به لطف خدا و با استقاده از تجربیات بدست آمده  در  دوره کارآموزی در شرکت سایپا اطلاعات مفیدی بدست آورده‌ایم که با استفاده از برخی کتابها این اطلاعات را تکمیل کرده و بصورت مکتوب در آورده‌ام شرکت سایپا که در آن مشغول به کار آموزی

خلاصه: یکی از وسایل بسیار مهم درکارهای امروزی ما ماشین یا همان خودرو می‌باشد که باعث شده بسیاری ازمشکلات حمل و نقلی را راحت کند. و این وسیله تقلیه که باعث بحرکت درآمدن آن موتور می‌باشد مورد بحث ما می‌باشد.

موتور از اجزاء بسیار زیادی تشکیل شده که باعث بوجود آوردن توان مفید می‌‌شود. و حرکت اصلی یک خودرو بستگی به موتور آن ماشین دارد.

موتور:

تعریف: موتور یا همان مولد قدرت که باعث به حرکت درآمدن هر نوع وسیله مکانیکی می‌شود. به نمونه‌ای از آن وسایل ماشین می‌باشد که درباره آن توضیح می‌دهیم.

قسمتهای سوار شده یا mix (میکس) شده با موتور را به ترتیب می‌توان نام برد.

1-قطعات ثابت و متحرک

2-سیستم خنک‌کاری

3-سیستم روغن کاری

4-سیستم سوخت رسانی

5-سیستم جرقه زنی

و همه این 5 مورد باعث تشکیل موتور یا مولد قدرت می‌شود.

موتور پراید همانند دیگر ماشینها از یک سری سوپاپها و سیلندرها و رینگها و … تشکیل شده است که تقریباً ظریفتر و جمع و جورتر می‌باشد.موتور پراید بر خلاف یکسری ماشین‌ها که موتور آنها در راستای محور ماشین یعنی محور طولی قرار دارند در محور عرض قرار دارد.

1-قطعات ثابت و متحرک

اسپکها

 گیت

 سیت

سوپاپ

سرسیلندر

کانال‌های آب

7-کانال‌های روغن

1-بلوکه سیلندر

2-بوش سیلندر

3-پولکها

4-کانال‌های آب

5-کانال‌های روغن

6-محفظه لنگ

7-رنگ پیستون

8-شاتون

9-میلنگ

10-اویل پمپ

11-میل سوپاپ

پس از تفکیک قسمتهای مختلف یک موتور در این قسمت راجع به عملکرد و عیوب احتمالی و برطرف کردن عیبها توضیح خواهیم داد.

معایب قسمت سر سیلندر

1-معمولاً سرسیلندرها در دو نوع 1-چدنی 2-آلیاژ آلومینیوم وجود دارند.

یکی از ایرادهای مهم سرسیلندرها تاب برداشتن یا ترکیدگی که معمولاً در نوع چدنی بیشتر است می‌باشد و ایراد دیگر که معمول است خورندگی فلز در مقابل آب که دارای رسوبات گچی است و این رسوبات در دراز مدت روی  فلزات اثر گذاشته و مخصوصاً در کانال‌های آب سیلندر و سر سیلندر اثر گذار بوده و خورندگی ایجاد می‌کند و همچنین باعث ایجاد در رسوبات گچی در کانال گشته و در نهایت موجب افت عمل خنک کاری در گرمای معمول موتور می‌گردد. و همچنین از عمر مفید موتور کاسته خواهد شد.

سیت و گیت:

معمولاً به جای نشت پخ سوپاپ سیت و به راهنمای ساق سوپاپ گیت سوپاپ گویند.

که درتعمیرات معمولاً مورد بازرسی تعمیر و تعویض قرار می‌گیرد.

چنانچه سیت معیوب باشد (عدم آب‌بندی و خوردگی پخ) باعث فرار کمپرس در زمان انفجار و تراکم می‌گردد. و چنانچه مربوط به سوپاپ دود باشد صدای یکنواخت کمپرس در اگروز شنیده می‌شود. و چنانچه مربوط به سوپاپ هوا باشد به صورت کمپرس و عطسه در هنگام گازدادن در کاربراتور شنیده می‌شود.

لازم به ذکر است چنانچه سوپهای هم بسوزند (سوپاپ دررو هوا) ممکن است چنین حالتهای احساس گردد که در هر دو صورت باید سرسیلندر باز و تعمیر گردد.

تعمیر و تعویض سیت وگیت معمولاً در تراشکاری صورت گرفته و با روغن سمباده و سنگهای مخصوص فرز دستگاه سوپاپ تراش این قسمتها را تعمیر و ترمیم می‌نمایند.

سوپاپ

سوپاپها معمولاً در دو نوع به نامهای سوپاپ دود وجود دارد که این دو تفاوتهایی از نظر شکل ظاهری با یکدیگر دارند.

1-سوپاپ دود از هوا مقاومتر است.

2-بشقابک سوپاپ هوا از سوپاپ دود بزرگتر است

3-ساق سوپاپ دود لاغرتر است

همانطور که قبلاً گفته شده از معایب سوپاپ نیم روز شدن- سوختن- عدم آب بندی و چسبندگی- کج شدن- پیچیدگی و غیره می‌باشد. و برای تشخیص این معایب به طریقه زیر عمل می‌نمائیم.

یکی از روشهای کنترل سوپاپ کمپرس‌گیری از سیلندر موتور می‌باشد. که با این روش می‌توان حدس زد که سوپاپ سالم و یا معیوب است به همین منظور به این طریق عمل می‌نمائیم و باید توجه داشت در کمپرس‌گیری اختلاف فشار تا (pis20 یا at3/1) به علت خطای طراحی سرسیلندر و محفظه احتراق مجاز است.

مقدار تراکم موتورهای تقریباً به طریق جدول زیر می‌باشد.

نسبت تراکم

فشار تراکم Pc

1: 5/6

1: 7

1: 5/7

1: 8

1: 9

1: 10

110

120

130

140

150

160

75/7

45/8

9

86/9

5/10

27/11

نکات قابل توجه در کنترل سلامت سوپاپ:

1-قبل از هر چیز سوپاپها را طبق استاندارد کارخانه سازنده فیلترگیری نمایید.

2-سوپاپ را از لحاظ چسبندگی کنترل نمایید.

3-سوپاپ را از لحاظ کج بودن کنترل نمایید.

4-سوپاپ را از لحاظ لقی جانبی کنترل نمایید.

پس از فیلترگیری و مطمئن شدن از تلرانس مجاز دم سوپاپ دستگاه کمپرس سنج را آماده کرده و شمع سیلندر شماره 1 را باز کرده و کمپرس سنج را در محل می‌بندیم. و استارت می‌‌زنیم و مقدار کمپرس تراکم را کنترل کرده و یادداشت می‌کنیم.

لازم به ذکر است که در حالت درجا باید دور موتور را زیاد کرده و این عمل با گاز دادن انجام می‌گیرد.

مقدار کمپرس تک تک سیلندرها را کنترل و یاداشت می‌نمائیم و چنانچه اختلاف فشار بیش از حد معمول (مجاز) باشد یکی از دلایل، آب بندی نبودن سوپاپ به دلایل فیلترگیری غلط یا سوختن سوپاپ یا خرابی سیت می‌باشد.

در ادامه کار با تنظیم نمودن دقیق موتور و زدن روغن به درون سیلندر مذکور در ناحیه محل بستن شمع و گرفتن کمپرس مجدد اگر کمپرس تراکم افزایش پیدا کرد دلیل چسبندگی رینگها بتون است. ولی اگر در کمپرس‌گیری مجدد افزایش تراکم نداشتیم سوپاپ سوخته و باید سرسیلندر را باز و نسبت به ترمیم آن اقدام نمود.

لازم به ذکر است اختلاف فشار تراکم سیلندر اگر به حدود 35% تا 7%  آتمسفر برسد مربوط به خرابی سوپاپ است.

طریقه دیگر نشت‌یابی (عیب‌یابی) سوپاپهای به روش کمپرسور بالاست.

در این روش شمعهای موتور را تماماً‌ باز کرده و سرشیلنگ بادرا با رابط مخصوص جاشمعی روی قسمت جا شمع بسته و ماشین را متوقف و در دنده یک قرار می‌دهیم سپس فشار باد را کم کرده و به صدای اضافه فرار باد گوش می‌دهیم. چنانچه صدای فرار باد از اگزوز شنیده شود دلیل نشتی در سوپاپ دود است و اگر در کاربراتور شنیده شود دلیل سوختن سوپاپ هوا می‌باشد. لازم به ذکر است که سیلندر مورد آزمایش باسد در وضعیت پایان تراکم و اول احتراق قرار گیرد تا سوپاپها کاملاً نشته باشند.

چسبندگی سوپاپ:

منظور از چسبندگی سوپاپ، گیرکردن سوپاپ درون گیت است که به این عمل چسبندگی سوپاپ گویند.

علائم چسبندگی سوپاپ

1-موتور ریپ می‌زند.

2-گاهی مواقع شعله آتش در دهانه کاربراتور دیده می‌شود.

3-دور موتور دائماً در نوسان است و صدای ضربه‌دار موتور به گوش می‌رسد.

اینها از دلایل چسبندگی سوپاپ است که با باز کردن درب سوپاپ و نگاه کردن به دم سوپاپها، و خودرو راروشن می‌کنیم. معمولاً سوپاپ چسبنده شده با سختی حرکت می‌کند. و خلاص زیادی با اسیک سوپاپ دراد و معمولاً با صدا همراه است. و در بعضی از مواقع باعث گیج شدن سوپاپ یا شکستن اسبک هم می‌گردد.

دلایل دیگر  چسبندگی

-در اثر گرمای زیاد

-مناسب نبودن خلاص درون گیت

-ناخالص در روغن موتور

-رسوب داشتن سوپاپ و ساق سوپاپ

طریقه برطرف کردن چسبندگی سوپاپ:

-موتور را روشن می‌کنیم تا به گرمای مطلوب در حد نرمال برسد.

-روی ساق سوپاپ کمی نفت و یا روغن زده.

-می‌توانید با ریختن مایع اسپتس مخصوص که شرکت نفتی در چنین مواقعی توصیه می‌کند استفاده نمایید. پس از انجام مراحل فوق می‌توان صحت درستی کار سوپاپ را از لحاظ چسبندگی کنترل کرد. و چنانچه برطرف نگردید نسبت به بازکردن سرسیلندر اقدام نمایید.

طریقه کنترل سوپاپ در تعمیرات:

چنانچه سرسیلندر را باز کرده باید سوپاپها را کنترل نمایید و چنانچه نیاز به تعمیر دارند. (آب بندی و سوپاپ تراش). تعمیر و در غیر اینصورت تعریض نمایید که در اغلب مواقع سوپاپها را آب ‌بندی و تعمیر می‌نمایند.

طریقه آب‌بندی سوپاپ:

1-روش دستی

2-روش برقی (با دلایل برقی).

روش دستی:

در این روش همانطور که در یک شکل زیر مشاهده می‌نمایید ابتدا جای سوپاپها را تمیز نموده (سیت گیت پخ سوپاپ). پس لاستیک آب‌بندی را به بشقابک سوپاپ چسبنانده و با زدن کمی روغن به ساق سوپاپ و مالیدن روغن سمباده به پخ سوپاپ، سوپاپ را در جای خود قرار داده و به روش چرخش دست به چپ و راست و کمی فشار به سمت پائین عمل آب‌بندی را شروع می‌کنیم.

پس از چند دقیقه عمل آب‌بندی با پارچه ای تمیز پخ سوپاپ و سیت آن را تمیز کرده و به دقت نگاه می‌کنیم. و چنانچه احساس شد که آب‌بندی کامل و سطوح سیت و پخ کاملاً صاف و صیقلی است عمل آب بندی را متوقف و روی سوپاپ بعدی این عمل را تکرار می‌کنیم. لازم به ذکر است که این عمل با دو نوع روغن سمباده زبر و نرم صورت می‌گیرد. پس از انجام عمل آب بندی سوپاپها را توسط آچار مخصوص (فنذ جمع‌کن سوپاپ). جمع کرده و می‌بندیم.

کنترل لقی جانبی سوپاپ (کنترل گیت)

این لقی دارای حد مجاز تعیین شده از سری کارخانه سازنده می‌باشد.

طریقه کنترل این لقی به سه صورت می‌باشد.

1-میکرومتر 2-ساعت اندازه گیری 3-فیلر میله‌ای.

به همین منظور قبل از اندازه‌گیری باید سطح داخلی گیت را کاملاً شستشو داده و خشک نماییم. سپس طبق شکل ساعت اندازه‌گیری  را نصب نموده و با حرکت جانبی تلرانس آن را روی عقربه‌های ساعت اندازه‌گیری کنترل نمائیم. ضمناً باید توجه داشت که پایه ساعت نسبت به میله ساعت اندازه‌گیری 900 باشد.

چنانچه لقی از حد مجاز بیشتر باشد در بعضی از اتومبیلها مانند پراید گیت تعمیر می‌گردد. یعنی با برقو زدن از سوپاپهای اور سایز استفاده می‌شود.

لقی مجاز هر موتور را کارخانه سازنده تعین می‌کند که در حدود جدول می‌باشد.

ترتیب

قطر ساق سوپاپ

اندازه لقی

سوپاپ گاز

سوپاپ دود

میلیمتر

اینچ

میلیمتر

اینچ

میلیمتر

اینچ

1

94/7

051/0

002/0

076/0

003/0

2

74/7

064/0

0025/0

089/0

0035/0

3

53/9

076/0

003/0

10/0

004/0

4

11/11

089/0

0035/0

114/0

0045/0

5

7/12

10/0

004/0

127/0

005/0

طریقه کنترل سیت و تعمیر آن

معمولاً سیت یا نشیمنگاه پخ سوپاپ ناصاف شده و آب بندی محفظه احتراق را دچار مشکل می‌نماید. به همین منظور آن را تعمیر و یا تعویض می‌کنیم.

برای کنترل عیب سیت یکی از روشها هم مرکز بودن یا گیت سوپاپ است.

تراشیدن سیت

طریقه دیگر تعیمر سیتها در ادامه بحث تراشیدن سیت می‌باشد. با دستگاههای مخصوص سیتها در دو نوع جدا شدنی و ثابت هستند که نوع ثابت با تراش تعمیر می‌گردد. و در نهایت تعویض می‌گردد.

معمولاً سیتها در تعیمرات مکرر فرورفتگی پیدا کرده و در اصطلاح گود می‌افتد که در این صورت سیت را باید تعویض کرد چرا که باعث تغییر حجم محفظه احتراق می‌گردد و نسبت تراکم را تغییر می‌دهد.

گیت سوپاپ:

لازم به ذکر است بعضی از انواع گیتها را به صورت رزوه‌ای تولید می‌کنند که به راحتی قابل تعویض است.

لازم به ذکر است در انتهای دم سوپاپ و یا در انتهای مسیر داخلی  گیت لاستیک مخصوص که به نام لاستیک دم سوپاپ و یا گیت سوپاپ معروف است قرار می‌دهند تا در اثر بالا و پائین رفتن سوپاپ در حین کار روغن اضافی دیواره ساق سوپاپ را پاک نماید تا وارد محفظه احتراق نشود. به همین منظور در تعمیرات آنها را باید تعویض کرد.

چنانچه در حین روشن شدن دود آبی نماید. ولی پس از حرکت قطع گردد احتمال خرابی لاستیک سوپاپ وجود دارد.

کربن زدایی سوپاپها:

یکی از روشهای ترمیم سوپاپها در تعمیرات کربی زدایی از ساق و بشقابک سوپاپ است که این روش به صورت دستی با کاردک و برس سیمی انجام می‌گیرد. بعضی از مواقع هم این عمل با دستگاه مخصوص برقی و برسهای متصل به آن صورت می‌گیرد.

کنترل فنر سوپاپ

چنانچه فنر سوپاپ در اثر کارکرد زیاد ضعیف (خستگی فنر) شود باعث تأخیر در نشت سوپاپ و بازماندن و سوختن آن می‌گردد. به همین منظور برای جلوگیری از سوختن سوپاپ باید فشار فنر را چک کرد و در صورت ضعیف بودن آن را تعویض نمود.

اسبکها و نگهداری و کنترل آن.

قطعات موجود در سیستم اسبکها و سوپاپ عبارتند از:

-میل اسبک

-اسبک

-فنرهای کنترل

-پیچ تنظیم اسبک

-میل تایپیت

-تایپیت

-میل سوپاپ

میل اسبک:

همانطور که می‌دانیم میل اسبک از اجزای  تشکیل دهنده اسبکها می‌باشد. و به شکلهای مختلف وجود دارد. بعضی‌ها به صورت یک ردیف و در بعضی‌ها به صورت دو ردیفه وجود دارد. که یک سری سوپاپهای دود و یک سری دیگر سوپاپ هوا را کنترل می‌کند.

تایپیت:

وظیفه تایپیت که یکی از واسطه‌های مکانیزم سوپاپ است. منتقل کردن فشار بادامک میل سوپاپ به میل تایپیت و انتقال به اسبک و دم سوپاپ است.

وظيفه تايپيت كه يكي از واسطه‌هاي مكانيزم سوپاپ است. منتقل كردن فشار بادامك ميل سوپاپ به ميل تايپيت و انتقال به اسبك و دم سوپاپ است.

تايپيتهاي خودكار هيدروليكي:

در بعضي از اتومبيلهاي آمريكائي كه (همان جنرال موتور) مي‌باشد و پرايد كه موتور آنرا جنرال موتور طراحي كرده است تايپيتهاي خودكار يا هيدروليكي به كار رفته است. كه از طريق فشار روغن مقدار خلاص تايپيت تنظيم و همچنين خلاص هر دو سوپاپ تنظيم مي‌گردد. و قسمتهاي معيوب تعويض و پس از شستشو مجدداً بسته و مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

طريقه تنظيم اوليه سوپاپ با تايپيت هيدروليكي

ابتدا اين عمل در موتور خاموش انجام مي‌گيرد. براي تنظيم سوپاپ، پيچ را تنظيم را در جهت عقربه‌هاي ساعت پيچانده و همزمان ميله فشاري را بالا و پائين مي‌كنند تا لقي دستگاه سوپاپ گرفته شود.

ميل سوپاپ.

در انواع موتورهاي ميل سوپاپهاي متفاوتي نصب مي‌گردد و اكثر آنها شبيه به يكديگر است از لحاظر قرارگيري در روي موتور به دو نوع تقسيم مي‌شوند.

1-فرمان بلا 2-فرمان پائين

طريقه تنظيم سوپاپ (فيلترگيري)

معمولاً سوپاپها را به روشهاي مختلف فيلرگيري مي‌نمايند كه اين روشها بنامهاي

1-فيلرگيري به روش فيچي

2-فيلرگيري به روش ترتيب احتراق

كه اين روش معمول‌تر هستند. ولي به هر صورت هر زمانيكه سوپاپ در حالت نشست كالم باشد مي‌توان آن را فيلرگيري كرد. كه اين زمان درپايان تراكم و اول انفجار مناسب است. و هر دو سوپاپ در حالت بسته هستند. به هيمن منظور براي بدست آوردن اين حالت در يك سيلندر بايد سيلندر قرينه آن در حالت پايان تخليه و اول تنفس قرار دارد كه به اين طريق حالت قيچي نامند و مي‌توان فيلرگيري را كامل نمود.

براي تعميري و نگهداري اسبكها مي‌توان در تعيمرات اسبكها را باز نموده و با نفت شستشو داد و اسبكها معيوب راتعويض و پس از روغنكاري آن را مجدداً گيت و تنظيم نمود. در روي ميل اسبك كانال روغن وجود دارد. كه مسير عبور روغنكاري است. و روغن پس از چربكاري به كارتل برمي‌گردد.

طريقه بازكردن و بستن سرسيلندر و رفع احتمالي آن.

همانطور كه قبلاً‌توضيح داده شد. سرسلندر در دو جنس چدني و آلومينيومي وجود دارد.

طريقه عمل

ابتدا موتور بايد كاملاً‌ سرد شود و سپس آچاربكس و دسته بكس مخصوص اين كار را آماده نمود. و قبل از بازكردن سرسيلندر اقدام به تخليه آب موتور از زير رادياتور مي‌نمائيم تا موتور زودتر سرد شود. و همچنين درموقع بازكردن سرسيلندر آب و روغن موتور قاطي نگردد.

سپس پيچهاي ميل اسبك را باز كرده وميل اسبكها را در كناري قرار مي‌دهيم.

بعد اقدام به بازكردن پيچهاي سر سيلندر مي‌نمائيم.

ضمنا بايد توجه داشت تمام متعلقاتي كه به سرسيلندر متصل است بايد از آن جدا شود. تا سرسيلندر به راحتي باز گردد.

پس از باز كردن آن را در تمام قسمتها مورد بررسي قرار مي‌دهيم. تا عيبهاي احتمالي را بدست آورده و نسبت به رفع آن اقدام نماييم.

پس از بازكردن، قسمتهايي كه بايد بررسي شود به شرح ذيل است.

1-سطح سرسيلندر از لحاظ ناصافي و تركيدگي بخصوص درمحفظه احتراق را بررسي مي‌نماييم. و چنانچه تركيدگي مشاهده گردد. بايد ترميم و در غير اينصورت سرسيلندر بايد تعويض گردد.

سطح سرسيلندر را با قرار دادن خط كش (تاباندن نور با استفاده از صفحه صافي و در نهايت با انتقال به تراشكاري مورد بررسي قرار مي‌دهيم تا از صاف بودن آن اطمينان كامل حاصل نمائيم.

2-بررسي سيت از لحاظ صاف و يكنواخت بودن و چنانچه معيوب باشد بايد به تراشكاري جهت تراشيدن (سيت تراشي) انتقال سوپاپها به تراشكاري جهت آب‌بندي و سوپاپ تراشي يكي از اقدامات لازم الاجراء در ترميم سرسيلندر است.

3-بازرسي گيت از لحاظ لقي كاذب جانبي و در نهايت تعويض گيت سوپاپ

4-تعويض پولك‌هاي خراب كانالهاي آب سرسيلندر

5-كنترل كانالهاي آب روغن و زدودن رسوبات توسط مواد پاك كننده اسيدي

پس از كنترل قسمتهاي ياد شده و ترميم آن سرسيلندر را با مواد نفتي شستشو داده و خشك مي‌نمائيم. و روي ميز كار قرار داده و اقدام به بستن سوپاپها مي‌نمائيم.

طريقه بستن سرسيلندر

پس از آماده نمودن واشر سرسيلندر و ماليدن كمي گريس به سطح پشت وردي واشر سرسيلندر واشر را روي سيلندر قرار داده و پس سرسيلندر را روي بلوكه قرار مي‌دهيم و پس از اطمينان از نشت كامل آن پيچها سرسيلندر را در جاهاي مخصوص خودش قرار داده و تا آخر مي‌بنديم. و پس آچار مخصوص (تركمتر) را روي درجه مخصوص آماده نموده و به سه طريق زير شروع به بستن مي‌نماييم. ضمناً‌بايد به علائم و نشانه‌هاي روي واشر سرسيلندر توجه نمود تا در جهت صحيح قرار گيرد. معمولاً با كلمه TOP رو به بالا مشخص مي‌گردد.

1-به طريق حلزوني

2-به طريق هفت در هشت

3-به طريق ضربدري

لازم به ذكر است كه بستن پيچها را از پيچهاي وسط شروع مي‌كنيم.

ضمناً توجه فرمايي گشتاور پيچهاي سرسيلندر طبق كاتالوگ پيشنهادي كارخانه تنظيم و توسط آچار كمتر سفت گردد. گشتاور پيچها بر حسب واحدهاي

1-پوند فوت

2-پوند اينچ

3-كيلوگرم بر مترمربع

4-نيتون متر

واشر سرسيلندر

در انواع مختلف و با سايزهاي متفاوت و جنس ‌هاي متفاوت بستگي به نوع طراحي آن تهيه مي‌گردد.

و انواع متداول آن

1-نوع آسبست ضخيم مانند اتومبيل پيكان

2-نوع آسبست- مس- فولاد مانند پرايد

3-نوع آسبست فولادي كه در بعضي از انواع اتومبيلهاي رايج است

دلايل سوختن واشر سرسيلندر

معمولاً واشر سرسيلندر در اثر گرماي زياد- ناميزان بستن پيچهاي سرسيلندر- عدم نشت صحيح و اثر در هنگام نصب- پشت و رو بستن واشر- تاب داشتن سيلندر ممكن است بسوزد.

بلوكه سيلندر و معايب آن

بلوكه سيلندر در چند نوع متداول است و از لحاظ جنس و طراحي ساخت بستگي به نوع طراحي، تهيه مي‌گردد. از معموليترين نوع سيلندر در خودروها، چدني هستند ولي انواه آلياژ آلومينيومي نيز وجود دراد كه در نوع يكپارچه و دو پارچه توليد مي‌گردد.

براي صحت كار سيلندر، داخل آن را بررسي و تمام موارد قابل معيوب شدن را كنترل مي‌نمائيم از جمله:

1-كنترل داخل بوش سيلندر از لحاظ لبه داشتن- تركيدگي- دوپهني- داشتن شيارهاي طولي عميق- بيضي شدن- موج دارشدن.

2-كنترل سطح سيلندر از لحاظ تاب داشتن (از طريق تراشكاري).

3-كنترل پولكهاي كانال آب (از لحاظ تركيدگي).

4-كنترل كانالهاي روغن و آب (از لحاظ داشتن رسوب و مسدود بودن)

5-كنترل نشيمنگاههاي يا تا قانهاي ثابت و لبه هاي آن (از لحاظ دوپهني)

پس از بررسي مواضعه اعلام شده چنانچه موردي مشاهده گرديد نسبت به رفع آن اقدام مي‌نماييم. لازم به ذكر است اگر ساييدگي بيشتر از 38% ميليمتر باشد. بايد سيلندر را به تراشكاري برده و تعميري نمود (برقو زدن) و اگر كمتر باشد مي توان با تعويض يكدست رنگ مجدداً از آن استفاده نمود.

دلايل دوپهني سيلندر:

در اثر خلاص شاتون- پيستون- بوش شاتون- تلرانس طولي ميلنگ دو پهني در سيلندر بوجود مي‌آيد. طريقه تشخيص دوپهني موضع‌هاي اعلام شده و از روي علائم بجا مانده روي پيستون و بوش سيلندر مي‌توان متوجه شد. مقدار دوپهني رابه طريقه زيراندازه مي‌گيرند.

قطر سيلندر در بالاترين محل حركت رنگهاي كمپرسي را اندازه گرفته و سپس قطر قسمت پايين سيلندر انتهاي مسير حركت پيستون را كنترل مي‌نمائيم. اختلاف دو قطر مقدار دوپهني را نشان مي‌دهد كه حد مجاز آن بايد 38% ميليمتر كمتر باشد. در غيري اينصورت بايد سيلندر را به تراشكاري برده برقو يا بوش زده شود.

دلايل بيضي شدن

يكي از دلايل بيضي شدن سيلندر پيچيدگي و خمش شاتون مي‌باشد. بيضي شدن در قطر عرض سيلندر اتفاق مي‌افتد و باعث فرار كمپرس از رينگها و سوختن روغن موتور مي‌گردد.

براي كنترل مقدار بيضي شدن قطر سيلندر را در دو جهت متقارن اندازه‌گيري مي‌كنيم. و اختلاف دو قطر نبايد از 13% ميليمتر بيشتر باشد. و چنانچه بيشتر از اين اندازه باشد نياز به برقو زدن و تعمير دارد.

دلايل موج دارشدن سيلندر

نامنظم سائيدگي سيلندر درطول عمودي بوش را موج دار شدن گويند. كه در اثر داشتن رسوبات در شيار جا رينگي و ناخالص درسوخت- سوخت ناقص و گرماي زياد است. كه در اين موارد با لمس انگشتان مي‌توان اين مطلب را تشخيص داد و در چنين مواردي سيلندر نياز به تعمير (بوش يا برقوزدن) دارد.

اندازه‌گيري داخل سيلندر:

معمولاً با چند روش داخل سيلندر را اندازه گيري مي‌كنند.

1-اندازه‌گيري يا ميكرومتر عقربه‌اي.

2-اندازه‌گيري با ميكرومتر داخلي

3-اندازه‌گيري با دستگاه تلسكوپي و ميكرومتر خارجي

4-اندازه‌گيري با فيلر.

دستگا‌ههاي مختلفي در تراشكاري وجود دارد كه با آنها اقدام به تعمير و ترميم سيلندر مي‌نمايند.

در تعمير موتورها سايزهاي انتخابي به شرح زير است:

شاتون:

يكي از قطعات سيستم توليد قدرت شاتون (دسته پيستون) است كه به كمك پيستون، محفظه موتور را كامل مي‌كند. و حركت خطي پيستون را روي ميلنگ به حركت دورائي تبديل مي‌كند. شاتونها از جنس فولاد و به شكل تيرآهن ساخته مي‌گردند تا در مقابل ضربه‌هاي انفجار مقاوم باشند.

شاتونها در انواع مختلف تشكيل شده است.

1-سرشاتون

2-ساق بدنه شاتون

3-جاي ياتاقان‌ (پايه شاتون)

سرشاتون:

محل بستن گژن‌پين و اتصال آن به پيستون است كه طريقه اتصال آن به چند صورت وجود دارد.

اندازه لقي گژن‌پين نسبت هب پيستون

براي تعويض گژن‌پين واستفاده از نوع اور سايز معمولاً درون جاي گژن‌پين روي پيستون وشاتون را توسط برقوهاي مخصوص مي‌تراشند.

كنترل پيچيدگي و خمش شاتون

شاتون ممكن است حالت پيچيدگي يا خمش پيدا كند. به همين منظور براي تشخيص و ترميم اين عيب به روش بستن شاتون به دستگاه كنترل پيچيدگي و خمش استفاده مي‌كنيم.

معايب خميدگي (خمش)

خميدگي شاتون باعث اعمال سرويس نامناسب به ميلنگ و خوردگي ناهمگون و سريع ياتاقانها و همچنين باعث سايش يكجانبه رينگ و پيستون و خوردگي يك سمت سيلندر و غيره خواهد شد. براي كنترل خميدگي از دستگاه كنترل خميدگي استفاده مي‌شود.

دستگاه كنترل شاتون و پيستون

ميلنگ و ياتاقانها.

1-ميلنگ

ميلنگ قطعه فولادي است كه به طريق آهنگري و ريخته‌گري توليد مي‌گردد.

ميلنگ مبدل نهايي حركت خطي پيستون به حركت دوراني است كه اين حركت آغاز حركتهاي دوراني در قسمت متحرك محوري خودرود مي‌باشد و تمام قسمتهاي متحرك اتومبيل حركت اوليه خودرا ازميلنگ گرفته و منتقل و تبديل مي‌كند.

پاره‌اي ازمعايب احتمالي سيستم لنگ از جمله: معايب محفظه لنگ است.

1-عدم بالانس ميلنگ:

بر هم خوردن بالانس ميلنگ در اثر سهل انگاري در تعميرات (قراردادن ميلنگ در جاي ناهموار) و ضربه دار كاركردن ميلنگ (به دليل عدم تنظيم دلكو و سيستم احتراق) كه باعث بر هم خوردن بالانس ميلنگ مي‌گردد و به همين منظور در تعيمرات براي تشخيص اين عيب ميلنگ را به تراش كاري برده و بوسيله ساعتهاي اندازه‌گيري آن را تست نموده و چنانچه بالانس آن به هم خورده باشد به وسيله دستگاههاي مخصوص پرس و حرارت آن را بالانس مي‌كنند. و چنانچه بيش از حد مجاز باشد قابل تنظيم نمي‌باشد.

يكي ديگر از راههاي سنجش، كنترل محور در يك خط مستقيم است كه راست نبودن محور دليل تاب داشتن ميلنگ مي‌باشد. ميلنگها پي از مدتي كاركردن در محور ياتاقانها دچار خوردگي مي‌گردند كه باعث افت فشار روغن در ياتاقانها و كانال ميلنگ و باعث حرارت واصطكاك بالا و در رضايت گريپاژ موتور (ياتاقان زدن) مي‌گردد. به همين منظور خلاص ميلنگ و ياتاقانها را بايد كنترل نمود.

يكي از راههاي كنترل خلاص طبق شكل بررسي لقي جانبي پيستون با محور لنگ است كه خلاص زياد ممكن است جزء خلاصي كپه‌هاي ياتاقان با محور ميلنگ باشد.

در هنگام بستن ميلنگ نكاتي كه بايد مورد توجه قرار گيرد به شرح زير است.

1-قبل از هر كاري ميلنگ را با نفت تميز شستشو داده و داخل كانالهاي آن را تحت فشار مايع تميز مي‌كنيم.

2-سپس ميلنگ را خشك نموده و كانالهاي روغن را از لحاظ تركيدگي و داشتن ناخالص كنترل مي‌نمائيم.

3-ميلنگ را روي گيره بسته و ياتاقانهاي متحرك را روي محور از لحاظ خلاص عرض كنترل مي‌كنيم (آب بندي ميلنگ)

4-پس از اطمينان از ميزان بودن خلاص محور جانبي ميلنگ را روي كپه‌هاي ثابت (بلوكه سيلندر) در جاي خود قرار داده و لقي جانبي ياتاقانهاي ثابت را كنترل مي‌كنيم.

5-پس از مراحل فوق كه انجام گرفت ميلنگ آماده براي بستن مي‌باشد، چنانچه در هر يك از مراحل صحت كار ميلنگ اشكال داشت مي‌توان آن را به تراشكاري براي ترميم انتقال داد و يا در نهايت آن را تعويض نمود.

دلايل بريدگي ميلنگ.

1-لاغر شدن ميلنگ در اثر تعميرات زياد (ميلنگ (50/0 و 60/0) كه در اين وضعيت احتمال بريدن زياد است.

2-گازهاي ناگهاني.

3-زياد بودن وزن بار اتومبيل.

4-تيك آف كردن (حركت ناگهاني پر گاز)

5-نرسيدن روغن در حد كافي به ميلنگ.

6-سفت بودن ياتاقانها.

7-وجود ناخالص در روغن.

8-افت فشار روغن در اثر خرابي اويل پمپ.

9-كمبود روغن موتور.

10-ترك داشتن كانال ميلنگ.

كاسه نمد ميلنگ.

درانتهاي ميلنگ تقريباً پشت صفحه فلايويل جهت جلوگيري از خروج روغن از انتهاي ميلنگ به دو طريق مي‌توان اين عمل را مهار نمود 1-به طريق قراردادن كاسه نمد 2-به طريقه ايجاد شيار روغن برگردان كه در هر دو طريق روغن به كف كارتل برمي‌گردد.

كاسه نمد را به دو طريق يك پارچه و دو پارچه مي‌باشد.

در نوع يكپارچه حتماً بايد فلايويل را باز نمود و اقدام به تعويض نماييم ولي در نوع دو تكه مي‌توان در جا آن را تعويض كرد.

نوع ديگر كاسه نمد به صورت اورينگ دو تكه كه در بعضي‌ها به صورت چوب پنبه‌اي (مثل موتور پرايد) و در بعضي‌ها به صورت اورينگهاي لاستيكي مي‌باشد.

ياتاقانها.

معمولاً ياتاقانهاي موجود در صنعت خودروسازي در جنسهاي مختلف وجود دارد ولي متداول‌ترين آنها نوع بابيتي است كه مس، قلع وسرب و كادميوم تركيب شده است.

همان طوري كه مطلع هستيد ضخامت اصلي ياتاقان بين 05/0 تا 15/0 سانتي متر مي‌باشد. كه نسبت به بار موتور اين ضخامت متغير است.

خلاص ياتاقان در محور حدوداً 005/0 يا 12/0 ميليمتر مي‌باشد. و اين خلاص در موتورهاي مختلف متفاوت است.

ياتاقان به وسيله زائده‌اي در جاي خود ثابت و محكم مي‌گردد. معمولاً دو پوستة ياتاقان‌ وقتي روي هم قرار گيرد يك دايره منظم را تشكيل مي‌دهد كه حول محور تكيه‌گاه متحرك ميلنگ به وسيله شاتون قرار دارد كه ميلنگ به صورت درواني در آن مي‌چرخد.

معمولاً در ياتاقانها به علت فشار زياد چرخشي ميلنگ براي جلوگيري از دور زدن ياتاقان، لبه‌هاي اضافي را پيش‌بيني نموده كه در ياتاقان متحر ك حدود 025/0 تا 075/0 ميليمتر مي‌باشد. و لبه‌هاي اضافي موقع سفت كردن ياتاقان باعث محكم نمودن ياتاقان در جاي خود و ثابت شدن آن مي‌گردد. و از دور زدن آن جلوگيري مي‌كند.

در اين طريق پس از بستن و سفت كردن كپه‌هاي ياتاقان فشار يكنواخت شعاعي به تمام جهات وارد مي‌گردد. در نتيجه ياتاقان به شكل كاملاً دوار به ديواره كپه و نشيمنگاه خود مي‌چسبد و خارهاي آن در جاي خود محكم مي‌گردد.

معمولاً سايز ياتاقانها با ميلنگ يكسان هستند. هر چه از قطر محور متحرك و ثابت ميلنگ كاسته مي‌گردد به قطر ضخامتي ياتاقان اضافه مي‌گردد. لذا چنانچه ميلنگ در تعيمرات لاغر شود. برعكس قطر ياتاقانها ضخيمتر مي‌گردد. به همين منظور ياتاقان با سايز ً050/0 ضخامتي بيشتر از ياتاقان ً010/0 دارد و سنگين‌تر است.

معمولا بغل ياتاقانها مجزا و به صورت دو پارچه هستند. ولي بعضي از ياتاقانها داراي لبه‌هاي اضافه مي‌باشند وهمين لبه‌هاي اضافي كار بغل ياتاقان (كنترل خلاصي طول ميلنگ) را انجام مي‌دهد.

معايب ياتاقان

1-خوردگي: به دليل وجود ناخالص در روغن و سفت بستن ميلنگ (كم بودن خلاصي مجاز)

2-سرخ شدن: در اثر نرسيدن روغن و حرارت بيش از حد موتور.

3-دوپهن شدن: در اثر خلاصي بيش از اندازه و ضربه‌دار كاركردن موتور (آدوانس جرقه)

4-دور زدن: در اثر وجود لاتون زير ياتاقان و نداشتن لبه اضافه و خلاص زياد و جانبي ميلنگ.

در تمام موارد فوق بايد ياتاقانها را تعريض و ميلنگ را به تراشكاري برده و از ياتاقان اور سايز استفاده كرد.

و در بعضي از موارد به علت خرابي زياد ياتاقانها كپه‌هاي (نشيمنگاه ياتاقان) آن دوپهن مي‌گردد كه بايد در تراشكاري ترميم و يا تعويض گردد.

فلايويل

وظايف فلايويل عبارتند از:

1-متعادل كردن ميلنگ

2-كمك به دوران ميلنگ در دورهاي ثانويه.

3-به حركت درآوردن موتور متوسط استارت و روشن شدن آن

4-نشيمنگاه كليد قطع و وصل دستگاه انتقال قدرت است.

يكي ديگر ارموارد مورد توجه در فلايويل معايب آن است از جمله معايب آن:

1-تاب داشتن: اين مورد را مي‌توان در تراشكاري بررسي كرد.

2-خط افتادن سطح آن: (جاي ديسك و صفحه كلاچ) در اين مورد تا حد معيني را مي‌توان در تراشكاري صاف و پرداخت كنيم به طوري كه از قطر آن زياد كاسته نگردد. چنانچه فلايويل لاغر شود قدرت كلاچ كم خواهد شد.

3-خرابي دنده فلايويل معمولاً‌ در دو محورد مقابل، دنده‌هاي فلايويل حوزه شده و در هنگام استارت زدن صداي ناهنجاري مي‌دهد واستارت درگير نمي‌شود.

اين عمل به دو دليل، يكي خرابي دنده استارت و ديگري خوردگي دنده فلايويل است به همين منظور مي توان دنده را تعويض ويا جابجا و يا برگردان نمود كه در هر سه مورد مشكل برطرف مي گردد.

معمولاً خورندگي و خرابي دنده فلايويل در دو محور يكنواخت روبرد به وجود مي‌آيد و دليل آن وجود تعادل در وزنه‌هاي ميلنگ است. در زمان خاموش شدن موتور حالت ايست فلايويل در همين دو محورد به صورت بالانس قرار مي‌گيرد كه در زمان استارت زدن دنده استارت در اين دو محور درگيري شده موجب چرخاننده فلايويل و روشن شدن موتور مي‌گردد و به همين دليل خورنده‌گي و خرابي در همين دو نقطه از دنده فالايويل است.

بوش (بليرينگ) انتهاي ميلنگ:

بوش انتهاي ميلنگ (بليرينگ كوچك): در سوراخ انتهايي مقطع ميلنگ قرار دارد و محل قرارگيري محور بر شافت ورودي كلاچ مي‌باشد كه به نوعي ياتاقان بندي مي‌باشد و در تعيمرات بايد آن را بررسي و خلاص جانبي محوري شافت را درون جاي بوش كنترل نمود و چنانچه خلاص زياد باشد بايد بوش را تعويض نمود.

لازم به ذكر است اين بوش به ظاهر كوچك ولي با اهميت چنانچه خراب شود (گشاد گردد). منجر به سخت تعويض شدن دنده‌ها بخصوص در دنده 3 به 4 مي‌شود حتي گاهي مواقع دنده جا نمي‌رود. و محور شافت به دليل دو تكه بودن (شافت ورودي و خروجي) در طول محور بازي كرده و از يك محور بودن خارج و باعث عدم تعويض صحيح دنده مي‌گردد.

به همين منظور در تعيمرات حتماً بايد بوش را بررسي و تعويض نمايند.

طريقه تعويض جوش ته ميلنگ: معمولاً اين كار به دو طريق 1-با بوش كش مخصوص 2=-با مقداري گريس و ضربه زدن انجام مي‌گردد.

در روش دوم مقداري گريس را داخل سوراخ بوش ته ميلنگ قرار داده و يك عدد شاخت كلاچ يدكي را از ناحيه سر داخل جاي بوش قرار مي‌دهيم و با ضربه به انتهاي شافت در اثر فشار به گريس داخل بوش و منتقل شدن آن به بوش باغث بيرون آمدن بوش خواهد شد.

رينگ پيستون و گژن‌پين:

يكي از قطعات بسيار پركار بخش توليد قدرت (موتور) رينگ پيستون و گژن‌پين است كه بالاترين اصطكاك را در بخش موتور دارند.

پيستون‌ها معمولاً از جنس چدن و آلياژ آلومينيوم مي‌باشد امروزه معموليترين نوع پيستون از نوع آلياژ آلومينيوم با تيغه‌هاي محافظ اينوار مي‌باشد كه از دفرمه شدن پيستون جلوگيري مي نمايد.