مقدمه
با لطف و عنایت خداوند متعال دوره کارآموزی خویش را در مدت 9 هفته متوالی از تاریخ 15/4/87 تا 20/6/87 در واحد صنعتی شرکت معدنی املاح ایران در آزمایشگاه واحد سولفات سدیم گذراندم . و در این مدت زمان مجموعه ی فعالیت هایی که در این آزمایشگاه روزانه بطور متوالی انجام می پذیرفت را در این پژوهش جمع آوری نموده ام امیدوارم مورد توجه و عنایت شما قرار بگیرد.
آشنایی با شرکت معدنی املاح ایران
شرکت معدنی املاح ایران در سال 1363 با هدف آکتشاف ، استخراج و فرآوری نمکهای صنعتی، بویژه کانسارهای سولفات سدیم تأسیس شد. این شرکت از سال 1375 عضو سازمان بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
شرکت معدنی املاح ایران دارای دو واحد تولید پودر سولفات شدیم می باشد که در استانهای سمنان و مرکزی قرار دارند.
واحد شماره 1 در کیلومتر 35 جاده گرمسار به سمنان قرار دارد که عملیات اجرائی احداث آن در سال 1370 شروع و در خرداد سال 1373 به بهره برداری رسید. ظرفیت اسمی واحد مزبور 30 هزار تن در سال می باشد که تاکنون توانسته با 25% بالاتر از ظرفیت اسمی تولید نماید.
واحد شماره 2 در 15 کیلومتری شمال شرق شهر اراک در کنار معدن سولفات سدیم میقان قرار دارد.
این واحد با استفاده از تجربیات مثبت بدست آمده در واحد شماره یک و با ساخت بیش از 80% ماشین آلات توسط شرکت و سازندگان داخلی راه اندازی شده است.
عملیات اجرائی واحد اراک از خرداد 1376 شروع و در شهریور 1379 به بهره برداری رسیده است و خوشبختانه بعد از حدود 3 ماه تولید آزمایشی به ظرفیت اسمی رسید.
تولید سالانه واحد مزبور 40 هزار تن می باشد و شرکت در نظر دارد ظرفیت تولید این واحد را تا 80 هزار تن در سال افزایش دهد.
محصول تولیدی کارخانه های شرکت پودر سولفات سدیم با خلوص حداقل 5/99% می بشاد که از فرآوری ماده معدنی حاوی سولفات سدیم بدست می آید.
محصول تولیدی شرکت دارای مهر استاندارد تشویقی پودر سولفات سدیم صنعتی نوع الف و قابل رقابت در بازارهای بین المللی است.
این شرکت در حال حاضر علاوه بر تأمین بخش اعظم نیاز داخلی بخش از محصول تولیدی را به خارج صادر می نماید.
مصرف عمده سولفات سدیم در تولید پودرهای شوینده می باشد. سایر مصرف آن در شیشه سازی، تولید کاغذ به روش کرافت است.
کل نیروی شاغل در این واحدها و معادن مربوطه بالغ بر 400 نفر می باشد.
شرح گزارش:
روش نمونه گیری :
مهمترین مسئله در نمونه گیری آنست که نمونه برداری برداشت درستی از کار خود داشته باشد نمونه ای بعنوان نماینده از کامیون خاک برداشته می شود که مخلوط کلوخه و نرمه آن تناسب درستی با مخلوط کلوخه و نرمه بازار کامیون داشته باشد. نمونه گیر باید با یک دید خشمی بار کامیون را به دو قسمت مساوی تقسیم کند پس یک نیمه را به سمت قسمت به طور عمودی تقسیم کند. نقطه a بیشترین کلوخه در آن تجمع یافته است.
در آزمایشگاه روزانه فعالیتهایی به طور مداوم و تکراری انجام می پذیرد به این شرح که : ابتدا تقسیم نمودن خاک انجام می شود. مقداری خاک که از روی نوار برداشته شده است توسط وسایل تقسیم فیزیکی، تقسیم می شود و بخشی بصورت مخلوط و رندوم از سایر خاک جدا می گردد. صورت که شیشه ساعت را در ابتدا وزن می کنند و 10 grخاک بدان اضافه می کنند وزن شیشه ساعت و خاک را یادداشت می کنند و آن را به مدت 2 ساعت با دمای 105 درجه حرارت می‌دهند. پس شیشه ساعت را در دیسکاتور سرد کرده و توزین می کنند.
اگر وزن شیشه ساعت و خاک اولیه : m1
و وزن شیشه ساعت و خاک خشک : m2
اندازه گیری pH:
اندازه گیری pH محلول تانک ذوب
1) ابتدا باید مطمئن شویم دمای محلول تقریباً به دمای محیط رسیده است.
2) pH Cell قیر را با آب مقطر شستشو می دهیم.
3) cell را داخل محلول می گذاریم.
4) هنگامی که عدد ظاهر شده ثابت شد آنرا می خوانیم
5) دستگاه را خاموش می کنیم.
6) cell را از محلول در می آوریم و داخل آب مقطر می گذاریم.
سپس Cell را داخل محلول کلریدپتاسیم 3 نرمال می گذاریم.
اندازه گیری یون کلراید و درصد نمک یک سرریز
ml 1 از محلول اصلی را داخل بالن ژوژه 100 ml ریخته با آب مقطر به حجم می رسانیم.
به ml 5 از این محلول 4 قطره معرف کرومات پتاسیم می افزائیم.
محلول را با نیترات نقره 01/0 نرمال تا رسیدن به رنگ زرد چرک تیتر می کنیم.
1017 × ml مصرفی نیترات نقره = NaCl%
نمونه گیری از گل خروجی از واحد انحلال:
هدف: نمونه برداری از سولفات سدیم با کلر از گل خروجی واحد انحلال .
محل نمونه برداری از لوله خروجی زیر تیکنر Slon می باشد.
این نمونه برداری را بار در هر شیفت انجام می شود.
پس از آنکه به مدت 2 ساعت گل بطور مداوم خارج شد حداقل یک نموئنه یک لیتری نمونه برداری می شود.
اندازه گیری مقدار قلیائیت:
هدف: روشی برای اندازه گیری میزان قلیائت پودر سولفات سدیم کارخانه
10 گرم نمونه را با دقت 01/0 وزن می کنیم.
100 میلی لیتر آب مقطر بدان اضافه می کنیم.
5 قطره معرف متیل رد و 10 میلیمتر محلول اسید سولفوریک به آن می‌افزائیم . محلول را به مدت 5 دقیقه می جوشانیم . محلول را تا دمای محیط خنک می کنیم.
اسید اضافی را با محلول هیدروکسید سدیم تا تغییر رنگ از قرمز به زرد تیتر می کنیم.
بر روی خاکهای مختلف از جمله S-104 یعنی سرریز تانک 104 در ساعت های 8، 12؛ 16 در شیفت روز و در ساعت های 20، 24، 4 بامداد در شیفت شب اعمال اندازه گیری درصد Nacl و (%NaSO4) ، درصد AgNO3 ، mg2+ و Ca2+ و Pb(NO3)2 انجام می گیرد. بر روی پساب هم همین موارد اندازه گیری شده و هر کدام در جدولی و در دفتر مخصوص ثبت می شود.
بر روی گل خروجی نیز البته در زمانهایی که تانک گل روشن است همه اندازه گیری های بالا انجام می گیرد . بنابراین زمان خاصی ندارد هر وقت در روز که روشن شد.
108-S یا سرریز 108 شب در ساعت 10 این آزمایشات برویش انجام می‌گیرد.
خاک نوار نقاله نیز در طول روز سه بار برداشته شده تقسیم می شود، کوبیده می شود و آزمایشات درصد رطوبت، درصد mgSO4 ، درصد CaSO4 درصد NaCl ، درصد AgNO3 Pb, Cl2,
سولفات سدیم تولیدی را هم به آزمایشگاه آورده و دانسیته ی آنرا اندازه می گیریم.
برای الک کردن از مش های مختلف 70، 140، 16، 10 استفاده می شود به این ترتیب که 100gr از نمونه را وزن کرده در زمان 5 دقیقه الک می کنیم و میزان نمونه باقی مانده در هر الک را وزن می کنیم بهتر است که نمونه در الک آخر ما کمتر از 6 باشد یعنی خیلی درشت نباشد.
اندازه گیری کلرید سدیم
از محلول سرریز تیکنر S108 محلول یک درصد W/V (یک میلی لیتر در بالن 100) ساخته شده و به روش سرریز تیکنر S104 آزمایش و محاسبه کنید.
گل خروجی تیکنر S108
محل نمونه برداری:
یک نمونه 5/0 لیتر از لوله گل خروجی زیر تیکنر برداشته می‌شود.
این آزمایش یکبار در هر شیفت انجام می شود.
اندازه گیری دانسیته:
گل را کاملاً بهم زده مقداری از آنرا داخل استوانه مدرج 250 میلی لیتری ریخته هیدرومتر را داخل آن می اندازیم. سطح تماس رویی گل با هیدرومتر دانسیته گل می باشد که بر روی هیدرومتر خوانده می شود.
در صورتیکه دانسیته گل بیش از 4/1 باشد (گل غلیظ باشد) دانسیته بکمک ترازو اندازه گیری می شود. استوانه مدرج 100 میلی لیتری را روز تراز گذاشته ترازو را صفر کرده سپس تا خط نشانه 100 میلی لیتر داخل آن گل بریزید. وزن را از روی ترازو بخوانید.