صنایع پتروشیمی
پتروشیمی اراک در یک نگاه
هدف:
ایجاد یک مجتمع پتروشیمی جهت تولید مواد پایه ای و میانی با استفاده از خوراک اصلی نفتا وتبدیل آنها به فراورده های نهایی پلیمری و شیمیایی.
سهامداران :
شرکت ملی صنایع پتروشیمی
شرکت سرمایه گذاری بانک ملی ایران
سازمان تامین اجتماعی
سازمان بازنشستگی کشوری
شرکت سرمایه گذاری تدبیر
سایر سهامداران
سرمایه نقدی شرکت : 600 میلیارد ریال
تاریخچه :
مجتمع پتروشیمی اراک جهت تولید مواد پایه‌ای و میانی با استفاده از خوراک اصلی نفتا و تبدیل آنها به فراورده‌های نهایی پلیمری و شیمیایی با سرمایه نقدی حدود 600 میلیارد ریال احداث گردید . سهامداران آن ، شرکت ملی صنایع پتروشیمی اراک و بانک ملی ایران که 49 % از سهام را در اختیار دارد می‌باشند.
تولیدات مجتمع :
در ظرفیت کامل تولیدات مجتمع بالغ بر 1108000 تن مواد پایه‌ای ، میانی و نهایی میباشد که نیاز بخش وسیعی از صنایع داخلی را تامین و مازاد فرآورده‌ها به خارج از کشور صادر میگردد.
موقعیت مجتمع :
مجتمع پتروشیمی اراک در جوار پالایشگاه اراک در کیلومتر 22 جاده اراک – بروجرد و در زمینی به وسعت 738 هکتار قرار گرفته است .
تاریخچه احداث :
این مجتمع یکی از طرحهای زیربنایی و مهم میباشد که در راستای سیاستهای کلی توسعه صنایع پتروشیمی و با هدف تامین نیاز داخلی کشور و صادرات فرآورده‌های مازاد ایجاد گردیده است . این طرح در سال 1363 بتصویب رسید و پس از طی مراحل طراحی و نصب و ساختمان در سال 1372 فاز اول مجتمع در مدار تولید قرار گرفت .
در ادامه کار واحدهای دیگر مجتمع تکمیل گردید و هر ساله با راه‌اندازی سایر واحدها ، شرکت بسوی بهبود مستمر و تولید بیشتر و متنوع‌تر پیش میرود . در سال 1378 با بهره‌برداری از واحد اتانول آمین زنجیره تولیدات مجتمع تکمیل گردید .
از سال 1378 با تصویب هیئت مدیره و پس از بررسی‌های دقیق عملکرد مجتمع ، شرکت در بازار بورس پذیرفته شد و واگذاری سهام آن آغاز گردید .
اهمیت تولیدات مجتمع :
از مشخصه های استثنایی مجتمع پتروشیمی اراک استفاده از داننش های فنی وتکنولوژی و فرآیندهای پیشرفته میباشد . تولیدات مجتمع بسیار متنوع و عمدتا گریدهای مختلف را شامل میشود. از لحاظ انتخاب خطوط تولید کمتر مجتمعی را میتوان یافت که از مانند مجتمع پتروشیمی اراکترکیبی از تولیدات پلیمری و شیمیایی ارزشمند و حتی شاخه خاصی از تولیدات تولیدات نظیر سموم علف کش ها را یکجا داشته باشد. مجتمع پتروشبمی اراک از لحاظ تنوع , ارزش فرآورده ها و نقش حساس آن در تامین نیاز صنایع مهم کشور کم نظیر
می باشد.
خوراک مجتمع :
خوراک اصلی مجتمع نفتای سبک و سنگین است که از پالایشگاه اصفهان واراک از طریق خطوط لوله تامین می شود . خوراک دیگر مجتمع گاز طبیعی است که از خط لوله سراسری مجاور مجتمع اخذ می گردد . ضمنا حدود 6000 تن آمونیاک و حدود 153000 تن در سال اکسیژن در واحد جداسازی هوا در مجتمع تولید
می گردد.
نیروی انسانی :
کل نیروی انسانی شاغل در مجتمع بالغ بر 1847 نفر می باشد که حدود 1280 نفر فنی و 567 نفر ستادی میباشد . بر اساس سیاست کلی دولت جمهوری اسلامی ایران بخشی از کارها به بخش خصوصی واگذار گردید که در این راستا چندین شرکت شامل 1000 نفر نیرو در بخشهای خدماتی تعمیراتی وغیره در مجتمع فعالیت دارند.
مصارف تولیدات مجتمع :
مصارف تولیدات مجتمع بسیار متنوع ودارای طیف گسترده است . در بخش تولیدات شیمیایی کلیه فراورده ها شامل اکسید اتیلن / اتیلن گلایکلها – اسید استیک / وینیل استات – دو اتیل هگزانول و بوتانلها و اتانل آمینها به اضافه سموم علف کشها کاملا در کشور منحصر به فرد می باشد و نیاز صنایع
مهمی را در کشور تامین نموده و مازاد آنها به خارج صادر می شود .
در بخش پلیمری نیز فراورده های ارزشمند و استراتژیک انتخاب شده که بعنوان نمونه می توان گرید های مخصوص تولید سرنگ یک بار مصرف – کیسه سرم –بدنه باطری – گونی آرد – الیاف و همچنین ماده اولیه ساخت بشکه های بزرگ به روش دورانی و نیز گرید مخصوص تولید لوله های آب و فاضلاب و گاز و لاستیک P.B.R را می توان نام برد .
اولویت مصرف فرآورده های مجتمع برای تامین نیاز صنایع داخل کشور است . در ارتباط تولیدات مجتمع سهم بسزایی در تامین نیاز صنایع پایین دستی دارد به نحوی که نیاز بالغ بر 5000 واحد پایین دستی را تامین می کند.
واحدهای مجتمع :
مجتمع دارای 17 واحد فرآیندی و 6 واحد سرویسهای جانبی است .
واحدهای فرآیندی و ظرفیت تولید آنها بشرح ذیل است :
| شرکت طراح |
شرکت صاحب لیسانس |
ظرفیت (تن در سال) |
نام واحد |
ردیف |
| تی پی ال |
- |
247000 اتیلن |
الفین |
1 |
| تی – پی – ال |
بی پی |
60000 پلی‌اتیلن سبک |
LLDPE |
2 |
| اوده |
هوخست |
60000 |
پلی‌اتیلن سنگین |
3 |
| تکنی‌مونت |
های مونت |
500000 |
پلی‌پروپیلن |
4 |
| تی پی ال |
ای اف بی |
7000 |
بوتن –1 |
5 |
| اوده |
هوخست |
30000 |
اسید استیک |
6 |
| اوده |
هوخست |
30000 |
استات وینیل |
7 |
| میتسویی |
نپئون زئون |
30000 |
تکفیک بوتادین |
8 |
| میتسویی |
نپئون زئون |
25500 |
پلی بوتادین |
9 |
| تی پی ال |
ای اف بی |
102000 |
بنزین هیدروژنه |
10 |
| Scientific des. |
تکنی مونت |
110000 |
اکسید اتیلن |
11 |
| Scientific des. |
تکنی مونت |
105000 |
اتیلن گلیکول |
12 |
| ABAY |
KPT |
45000 |
دو اتیلن هگزانول |
13 |
| نارگان |
Oxiteno |
30000 |
اتانول آمین |
14 |
| ترانسپک |
ترانسپک |
1500 |
کلرو استیل کلراید |
15 |
| رالیز |
رالیز |
2500 |
بوتاکلر |
16 |
| رالیز |
رالیز |
500 |
آلاکلر |
17 |
واحدهای سرویسهای جانبی:
- آب بدون املاح : ظرفیت 450 متر مکعب در ساعت .
- واحد تولید بخار توسط دیگ‌های بخار : 240 تن در ساعت با استفاده از گازهای خروجی .
- توربین‌ها : 260 تن در ساعت در Fire Boiler .
- واحد نیروگاه : ظرفیت کل تولید 125 مگاوات .
- برج‌های خنک کننده : شامل 6 برج .
- واحد هوای فشرده و هوای ابزار دقیق که 5 کمپرسور هر کدام 26000 نرمال مترمکعب در ساعت .
- واحد تفکیک نیتروژن و اکسیژن از هوا : اکسیژن 14500 نرمال مترمکعب و نیتروژن 6000 نرمال متر مکعب در ساعت .
- واحد تصفیه پسابهای صنعتی : 300 مترمکعب در ساعت .
دست آوردهای مجتمع :
دارنده گواهینامه مدیریت کیفیت ISO 14001
دارنده گواهینامه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشتی شغلی OHSAS 18001
دارنده جایزه کیفیت و مدیریت بازاریابی از شرکت GQM سال 2001
دارنده جایزه تندیس طلایی بین المللی کیفیت محصول سال 2001
دارنده عنوان صنعت سبز نمونه کشور در سال 1378
اخذ رتبه سوم تحقیقات از جشنواره بین المللی خوارزمی به خاطر اجرای طرح جایگزینی حلال بنزن با تولوان در واحد پی بی آر و تولید کلرواستیل کلراید به روش مستقیم
پذیرفته شدن در بازار بورس بعنوان اولین مجتمع در سطح صنایع پتروشیمی
حفظ محیط زیست :
در طراحی مجتمع بالاترین استانداردها و معیارها جهت حفظ محیط زیست منظور شده است بنحوی که تقریبا هیچ نوع مواد مضر به طبیعت تخلیه
نمی شود. نمونه بارز اقدامات انجام شده جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست ، وجود واحد بسیار مجهز تصفیه پسابها و دفع مواد زاید در مجتمع است.در این واحد با بکارگیری تکنولوژی پیشرفته کلیه آبهای آلوده به مواد شیمیایی و روغنی و پسابهای بهداشتی و غیره تصفیه میگردد. این واحد قادر است ماهیانه بالغ بر 250000 متر مکعب آب را تصفیه نموده و بعنوان آب جبرانی به سیستم آب خنک کننده مجتمع تزریق نماید.
ضمنا کلیه مواد دور ریز جامد و مایع نیز در کوره زباله سوز سوزانده شده و دفع می شوند. ایجاد فضای سبز به اندازه کافی از اقدامات دیگر مجتمع در جهت حفظ محیط زیست می باشد.
اسکان و امکانات رفاهی :
شرکت پتروشیمی اراک به منظور تامین مسکن مورد نیاز کارکنان ، به موازات احداث مجتمع طرح عظیم خانه سازی را در شهر مهاجران و در شهر اراک اجرا نموده است .
پروژه خانه سازی شهر مهاجران شامل 1521 واحد ویلایی و984 واحد آپارتمانی است که در زمینی به مساحت 150هکتار در مجاورت مجتمع اجرا گردید و هم اکنون مورد استفاده کارکنان و خانواده آنها می باشد .
کلیه امکانات رفاهی و فرهنگی نظیر مهمانسرا ، بازار ، مدرسه ، مسجد ، دبیرستان ، درمانگاه ، تاسیسات تفریحی ، ورزشی و سایر تاسیسات شهری در این شهر تاسیس شده است که نمونه بارز عمران و آبادی ناشی از اجرای طرحهای زیر بنایی در منطقه است . ضمنا دو مجتمع آپارتمانی کلا شامل 224 واحد به اضافه چند واحد ویلایی در شهر اراک متعلق به شرکت است که همگی مورد استفاده کارکنان مجتمع می باشد .
شیر (Valve):
شیر دستگاهی مکانیکی است که برای کنترل مقدار جریان سیال در صنعت لوله گذاری بکار می رود.شیر از دو قصسمت متحرک و بدنه تشکیل یافته است.
1. متحرک : بر حسب اینکه شیر با نیروی انسان ویا نیروی دیگری بسته یا باز گردد ، نوع متحرک متفاوت است . متحرکهایی که با نیروی انسان کار می کنند از قسمتهای زیر تشکیل شده است :
الف-دسته wleel ب- ساقه stem
ج- گیره Gland د- لایی Packing
ه- سرپوش Bonnet
2.بدنه از قسمتهای زیر تشکیل شده است:
الف- بندآور Disc ب) نشمینگاه seat
بطور کلی شیرها را به سه دسته تقسیم می کنند:
1. شیرهای دستی :Manual valve
2.شیرهای نیمه خودکار :Semi-Automatic valve
3 . شیرهای خودکار : Automatic Valve
شیرهای دستی : برای بستن و یا باز نمودن آنها دخالت کامل انسان نیاز است.
معروفترین آنها عبارتند از : کره ای ،کشویی ، پروانه ای ،سماوری ، دیافراگمی زاویه ای
شیرخودکار : شیرهایی هستند که برای بستن وبازنمودن آنها احتیاجی به دخالت انسان ندارند. وانواع آنها عبارتند از : شیرخودکار Control .valve
شیریکطرفه Cheec .valve شیر ایمنی Safety .valve
شیرهای نیمه خودکار: آنهایی هستند که احتیاج به دخالت کامل انسان ندارند.
انواع آن عبارتند از : شیر موتوری Motor .valve
شیربرقی : Solenid .valve
شیر کشویی(Gate .valve): این شیر باید به صورت باز یا بسته کامل استفاده شود.
از مزایای این شیر این است که افت فشار در طول شیر بسیار کم است .
شیر کره ای (Globe.valve) : از این شیر برای تنظیم جریان استفاده می گردد. باید در کار گذاشتن این شیرها دقت نموده تا جریان در باز نمودن شیر به ما کمک کند .یعنی فشار از پایین به بندآور وارد گردد. این عمل باعث افزایش طول عمر لایی شیر می گردد.
شیر دیافراگمی (Diaphragm.valve):از مزایای این شیر این است که خوب بسته می شود ، گیره نداردوافت فشار در طول این شیر کمتر از افت فشار در شیر کره ای است .
شیرروانه ای (Butterfly valve): بندآور این شیر از یک صفحه فلزی تشکیل شده که حول یک محور عمودی می چرخد .بستن و یا بازکردن این شیر تحت یک زاویه 90 درجه انجام می گردد.
شیر سوزنی (Needle valve) : از خانواده شیرهای کره ای می باشد ودر سر راه سیال با فشار بالا بکار می رود . معمولاً در گروه ابزار دقیق بکار رفته وبرای نمونه گیری مناسب است .
شیر خودکار (Automatic. Control. Valve) : این شیرها جریان ، فشار ، درجه حرارت یک روند (process) را متناسب با فرمانهایی که می گیرند ، تنظیم می نمایند .فرمانهایی که برالی تنظیم روند بکار می روند ممکن است هوایی ، هیدرولیکی ، برقی باشد. .در بین فرمانها ، فرمان هوایی معمول تر است.
ظروف یا مخازن (Vessels) :
مخزن برای نگهداری مایعات ، گازها و یا جامدات بکار می رود. مخزن به هر اندازه وشکلی می تواند باشد . از آنجاییکه نمی توان همه موادرا تحت یک شرایط ذخیره نمود از این رو بعضی از مخازن را برای فشار بالا و بعضی را برای فشار جو ، گروهی را برای درجه حرارت بالا ویا پایین ویا شرایط دیگر طرح می نمایند.
معمولترین طبقه بندی مخازن به شرح زیر می باشد:
1.مخزن تحت فشار جو (Atmospheric vessel)
2. مخزن تحت فشار بالا (Pressurized vessel)
3.مخزن زیر زمینی (Under ground vessel)
4.مخزن دو جداره (Jacketed vessel)
5.مخزن تحت حرارت (Vessel with Heater)
6. مخزن با سرپوش شناور (Float Top Vessel)