گزارش کارآموزی مراحل ساختن ساختمان

مقدمه    

   بدرستی قدمت استفادۀ بشر از سرپناه و یا بطور کلی به مفهوم امروزی قدمت  استفادۀ بشر از مسکن معلوم نیست ولی تقریباَ آنرا می­توان همزمان با پیدایش بشریت دانست ، زیرا چنین گمان می­رود که بشر از همان ابتدا برای محصون ماندن ازبرف و باران و سرما و گرما و حملۀ حیوانات و همچنین حملۀ سایراقوام به غارها پناه برده و این غارها را می­توان اولین محل سکونت برای بشر دانست و از آن زمان تا کنون انسانها همیشه بفکر آن بوده­اند که مسکنی راحت­تر و بهتر برای خود تهیه نمایند.

در قرون اخیر که رشد جمعیت در در دنیا و بطورچشمگیری رو به ازدیاد نهاد و بشر از لحاظ علمی و فنی مشکلات بسیاری را حل نمود، در ساختن مسکن نیز مانند سایر امور تحولات عمده­ای بوجود آورد و دیگر ساختن خانه­های تک واحدی جوابگوی احتیاجات جوامع بشری نبود. به همین علت سیستم خانه­سازی بکلی دگرگون شده و استفاده از مصالح مقاوم نیز مانند فولاد و سیمان در ساختمان رایج گردید و در اثر دسترسی به این مصالح و امکانات دیگر گسترش شهرها از افقی به عمودی تبدیل شد و امر آپارتمان سازی در ساختمانهای چندین  طبقه متدوال گردید.

با وجود اینکه هر ساله به مقدار زیادی به تعداد مسکن اضافه می­شود و در بیشتر ممالک پیشر فته تخریب ساختمان های قدیمی نیز در شر ایط معمولی مجاز نمی­باشد. بعبارت دیگر بجای چند واحد جدید یک واحد مسکن قدیمی را خراب نمی­کنند. هنوز در هیچ یک از ممالک دنیا مشکل مسکن حل نشده، بلکه هر روزه به تعداد متقاضیان مسکن اضافه می­شود و هنوز حتی در هیچ یک از ممالک دنیا قسمت عمده­ای از درآمد خانواده صرف سکونت می­گردد.

بدین لحاظ در تمام دنیا خصوصاً در مملکت ما می­باید به امر ساختن مسکن و استفادۀ هر چه بهتر و بیشتر از مصالح ساختمانی توجه مخصوص بشود و برای رسیدن به این هدف ابتدا باید بطور دقیق ساختمان و انواع آن و اجزاء تشکیل دهندۀ آنرا بشناسیم.

مرحله اجرائی یک سازه را می­توان یکی از اساسی­ترین بخش­های ایجاد آن دانست که در حقیقت تکمیل کننده روند طراحی و محاسبات سازه­­ای بوده و تضمین کننده استفاده مطلوب و ایمن از ساختمان میباشد.

پروژه­هایی که در جریان مراحل و روند اجرائی آن قرار داشتیم دارای اسکلت بتنی با سقف تیرچه بلوک بوده که طراحی، محاسبه و نظارت بر اجرای آن بعهده شرکت مهندسین مشاورطرح هفتم بوده است.

در تهیه و تنظیم این گزارش نهایت تلاش بعمل آمده است که در راستای نقطه نظرات ارشادی آن استاد محترم نکات و مواردی که در حین اجرای پروژه مشاهده گردیده است و طرق حل مسائل اجرائی ملحوظ گردد.

فصل 1

 مراحل مختلف ساختن یک ساختمان

1-1- بازدید زمین و ریشه­کنی

قبل از شروع هر نوع عملیات ساختمانی باید زمین محل ساختمان بازدید شده و وضعیت و فاصله آن نسبت به خیابانها و جاده­های اطراف مورد بازرسی قرار گیرد و همچنین پستی  و بلندی زمین با توجه به نقشه ساختمان مورد بازدید قرارگرفته در صورتیکه ساختمان بزرگ باشد، همه پستی و بلندی و سایر عوارض زمین می­باید به وسیله مهندسین نقشه بردار تعیین گردد و همچنین باید محل چاه­های فاضلاب و چاه­آبهای قدیمی و مسیر قنات­های قدیمی که ممکن است در هر زمینی موجود  باشد تعیین شده و محل آن نسبت به پی­سازی مشخص گردد و در صورت لزوم می­باید این چاه­ها با بتن و یا شفته پرشود و محل احداث ساختمان نسبت به زمین تعیین شده و نسبت به ریشه­کنی (کندن ریشه­های نباتی که ممکن است درزمین روئیده باشد) آن محل اقدام شود و خاکهای اضافی به بیرون حمل گردد و بالاخره باید شکل مهندسی زمین و زوایای آن کاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود.

1-2- پیاده کردن نقشه:

پس از بازدید محل و ریشه­کنی اولین قدم درساختن یک ساختمان پیاده کردن نقشه می­باشد. منظوراز پیاده­کردن نقشه یعنی انتقال نقشۀ ساختمان از روی کاغذ بروی زمین با ابعاد اصلی(یک به یک) بطوریکه محل دقیق پی­ها و ستون­ها و زیرزمین­ها و عرض پی­ها روی زمین بنحوی مشخص باشد . همزمان با ابعاد ریشه­کنی و بازدید محل باید قسمتهای مختلف نقشۀ ساختمان مخصوصاً نقشۀ پی­کنی کاملاً مورد مطالعه قرارگرفته بطوری که در هیچ قسمت نقطۀ ابهامی باقی نماند. بعداً اقدام به پیاده­کردن نقشه بشود. باید سعی شود حتماً در موقع پیاده­کردن نقشۀ پی کنی استفاده گردد. برای پیاده کردن نقشه ساختمانهای مهم معمولاً از دوربین­های نقشه­برداری استفاده کرد. برای پیا ده­کردن نقشۀ ساختمانهای معمولی و کوچک از متر و  ریسمان بنائی که به آن ریسمان کار هم می­گویند،  استفاده می­گردد. برای پیاده کردن نقشه با متر و ریسمان کار ابتدا باید محل کلی ساختمان را رو ی زمین مشخص نموده و بعد با کشیدن  ریسمان دریکی از امتدادهای تعیین شده و ریختن گچ یکی از خطوط اصلی ساختمان را تعیین می­نماییم و بعد خط دیگر ساختمان را که معمولاً عمود بر خط اول می­باشد با استفاده از خاصیت قضیه فیثاغورث (در مثلث­های قائم­الزوایه مجذور وتر مساوی است با مجموع مجذورات دو ضلع دیگر) رسم می­نمائیم. معمولاً در اصطلاح بنائی استفاده از این روش را 3و4و5 می­گویند. زیرا در این طریق معمولاً اضلاع مثلث 3متر و 4متر و وترمثلث 5 متراست و برای مکانهای کوچکتر یا بزرگتر می­توان از مضربهای این اعداد استفاده نمود، مانند 30و 40 و 50 سانتی­متر و یا 6متر و 8متر و از 10متر. بهرحال امتداد AY که عمود بر امتداد خطAX می­باشد بدست می­آید.

آن گاه سایر خطوط را موازی با دو خط فوق­الذکر رسم می­نمایند. ممکن است به علت قناس بودن زمین دو خط کناری نقشه برهم عمود نباشد. دراین صورت یکی ازخطوط میانی نقشه را که حتماً بر خط اول عمود است انتخاب و رسم می­نمائیم. ممکن است برای عمود کردن خطوط از گونیای بنائی استفاده نمود. در این صورت دقت کار کمترمی­باشد. در موقع پیاده کردن نقشه برای جلوگیری از جمع شدن خطاها بهتر است اندازه­ها را همیشه از یک نقطۀ اصلی که آنرا مبدأ می­نامیم، حساب نموده و روی زمین منتقل نمائیم بهتر است ابتدا از نقطۀA طول 3متر را جدا نموده تا نقطۀ Bبدست آید. آنگاه دوباره از نقطۀ‌A طول 7متر را (مجموع دو اندازه) جدا می­نمائیم تا نقطه C بدست آید. برای سایر اندازه­ها نیز همیشه باید از نقطۀ A اندازه بگیریم.

بعد از اتمام کار پیاده کردن نقشه و قبل از اقدام به گود برداری یا پی­کنی باید حتما ً مجدداً اندازه­های نقشۀ پیاده شده را کنترل نما ئیم تا حتی­المقدور از وقوع اشتباهات احتمالی جلوگیری شود. برای اینکه مطمئن شویم زوایای بدست آمدۀ اطاقها قائمه می­باشد باید دو قطر هر اطاق را اندازه بگیریم. چنانچه مساوی بودند ، آن اطاق گونیا می­باشد. به این کار اصطلاحاً چپ و راست می­گویند. البته چنانچه در این مرحله اطاقها در حدود 3 الی 4 سانتی متر گونیا باشد ندارد زیرا با توجه به اینکه پی­ها همیشه قدری پهن­تر از دیوارهای روی آن می­باشند لذا در موقع چیدن دیوار می­توان ناگونیائیها را برطرف نمود بطور کلی باید همیشه توجه داشت که پیاده کردن نقشه یکی حساس­ترین و مهم­ترین قسمت اجرای یک طرح بوده و کوچکترین اشتباه درآن موجب خسارتهای فراوان می­شود.

1-3- رُپر

با توجه به اینکه هر نقطه از ساختمان نسبت به سطح زمین دارای ارتفاع معینی می­­باشد که باید در طول مدت اجرا در هر زمان قابل کنترل باشد. برای جلوگیری از اشتباه قطعه بتنی با ابعاد دلخواه (مثلاً 40×40 با ارتفاع 20سانتی­متر) در نقطه­ای دورتر از محل ساختما ن می­سازند بطوریکه در موقع گودبرداری و یا پی­کنی به آن آسیب نرسد و در طول مدت ساختمان تمام ارتفاعات رابا آن می­سنجند باین قطعه بتنی اصطلاحاً رپر می­گویند. دربعضی از ساختمانهای کوچکتر روی اولین قسمتی که ساخته می­شو (مانند اولین ستون) علامتی می­گذارند و بقیه ارتفاعات را نسبت به آن می­سنجند.

1-4-گودبرداری

بعداز پیاده­کردن نقش و کنترل آن در صورت لزوم اقدام به گود برداری می­نمایند. گودبرداری برای آن قسمت از ساختمان انجام می­شود که درطبقات پایین­تر از کف طبیعی زمین ساخته می­شود، مانند موتور خانه­ها و انبارها و پارکینگ­ها و غیره. در موقع گودبرداری چنانچه محل گودبرداری بزرگ نباشد از وسائل معمولی مانند بیل و کلنگ و فرقون (چرخ دستی) استفاده می­گردد. برای این کار تا عمق معینی که عمل پرتاب خاک با بیل و به بالا امکان پذیر است (مثلاً2متر) عمل گودبرداری را ادامه می­دهند و بعد از آن پله­ای ایجاد نموده و خاک حاصله از عمق پائین­تر از پله ایجاد شده ریخته و از روی پله دوباره به خارج منتقل می­نمایند.

برای گودبرداریهای بزرگتر استفاده ازبیل و کلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر و غیره استفاده شود. در اینگونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گودبرداری و حمل آن به خارج کارگاه معمولاً از سطح شیبدار استفاده می­گردد بدین طریق که درضمن گودبرداری سطح شیبدار در کنارگود برای عبور کامیون و غیره ایجاد می­گردد که بعد از اتمام کار این قسمت به وسیله کارگر برداشته می­شود.

1-5- تا چه عمقی گودبرداری را ادامه می­دهیم:

ظاهراً حداکثرعمق مورد نیاز برای گودبرداری تا روی پی می­باشد. بعلاوه چند سانتی­متر بیشتر برای فرش کف و عبور لوله­ها (در حدود 20سانتی متر که 6سانتی متر برای فرش کف و 14متر برای عبور لوله می­باشد) که دراین صورت می­باید محل پی­های نقطه­ای یا پی­های نواری و شناژها را با دست خاک­برداری نمود. ولی بهتر است که گودبرداری را تا زیر سطح پی­ها ادامه بدهیم، زیرا در این صورت اولاً برای   قالب بندی پی­ها آزادی عمل بیشتری داریم. در نتیجه پی­های ما تمیزتر و درست­تر خواهد بود و در ثانی می­توانیم خاک حاصل از چاه کنی و همچنین نخاله­های ساختمان را در فضای ایجاد شده بین پی­ها بریزیم که این مطلب از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می­باشد، زیرامعمولاً در موقع گودبرداری کاربا ماشین صورت می­گیرد در صورتیکه برای خارج نمودن نخاله­ها و خاک حاصل از چاه فاضلاب از محیط کارگاه می­باید از وسایل  دستی استفاده نمائیم که این امر مستلزم هزینه بیشتری نسبت به کار با ماشین می­باشد.

البته در مورد پی­های نواری این کار عملی نیست زیرا معمولاً پی­سازی در پی­های نواری با شفته آهک می­باشد که بدون قالب بندی بوده و شفته در محل پی­های حفر شده ریخته می­شود در این صورت ناچار هستیم در ساختمانهائی که با پی­نواری ساخته می­شود اگر به گود­برداری نیاز داشتیم گودبرداری را تا روی پی­ ادامه دهیم.

1-6- استفاده از دیوارهای مانع

چون ایجاد شیب مورد لزوم موجب کاراضافی برای حمل خاک بیشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار است لذا برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع گودبرداری در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع می­نمایند. دیوارهای مانع دارای انواع مختلف می­باشد.

1-7- دیوارهای مانع چوبی

این نوع دیوارها از تخته­هایی بعرض  20الی30سانتی­متر و ضخامت 4الی 5 سانتی­متر تشکیل شده است این تخته­ها را در اطراف محل گودبرداری می­کوبند و عمل کوبیدن را معمولاً با چکشهای مکانیکی انجام می­دهند و آنرا قدری بیشتر از عمق مورد نیاز در زمین می­کوبند. نظر به اینکه این تخته­ها در موقع عبور از لایه­های مختلف زمین ممکن است به قطعات سنگی برخورد نموده و بشکند و به قسمتهای انتهایی این تخته­ها صفحات فولادی نوک تیز نصب می­نمایند تا هم از شکستن آنها جلوگیری نموده و هم عمل فرورفتن آسانتر شود.

1-8- دیوارهای مانع فلزی:

برای ایجاد دیوارهای مانع گاهی اوقات بجای استفاده از تخته­ها از صفحات فلزی که دارای ضخامت کمتری بوده و در نتیجه بهتر در زمین فرو میرود و قدمت مقاومت آن نیز بیشتر است استفاده می­نمایند.

1-9- خروج آب از محل گودبرداری:

چنانچه در موقع گودبرداری در زمینهایی که آبهای تحت الارضی در سطح­های بالا قرار دارد در محل گودبرداری آب جمع شود بهتر است که حوضچه کوچکی در وسط گود حفر نموده و آبهای حاصله رابه این حوضچه هدایت نمائیم و بعداً آبهای جمع شده رابا توجه به سرعت جمع شدن بوسیله  سطل و یا پمپ بخارج منتقل می­کنیم

فصل دوم

قالب بندی

در کارگاههای ساختمانهای بتنی سه کارگاه وجود دارد که هم زمان به کارخود ادامه می­دهند این سه کارگاه عبارتند از کارگاههای بتن­سازی-آرماتوربندی و قالب بندی از آنجا که بتن قبل از سخت شدن روان می­باشد لذا برای شکل­دادن به آن احتیاج به قالب داریم. قالبهائی که برای بتن ساخته می­شود اغلب چوبی می­باشد برای کارهای سری­سازی از قالبهای فلزی نیز استفاده می­شود.

قالبها و داربستهای زیر آن علاوه بر شکل دادن به بتن وزن آنرا نیز تا زمان سخت شدن تحمل می­نمایند. بدین لحاظ اگر در اجرای آن دقت کافی نشود ممکن است در موقع بتن ریزی واژگون شده موجب خسارت شود در ساختمانهای بزرگ برای قالب­­بندی نیزمحاسبه انجام می­گیرد و نقشه اجرائی تهیه می­گردد ولی در ساختمانهای کوچک بعلت کمی حجم بتن احتیاج به محاسبه و تهیه نقشه برای قالب­بندی و داربست آن ندارد.